Το βασίλειο του Πόντου

Η οικογένεια των Μιθριδατών ήταν περσικής καταγωγής. Το όνομά τους σημαίνει ο εμπνευσμένος απο τον Μίθρα, κατοπινά θα γίνουν βασιλείς του Πόντου, εντοπίζονται για μια περίοδο στην Κίο, σημαντική πόλη της Προποντίδας με σημαντικό εμπορικό σταθμό για το εμπόριο με τον Εύξεινο Πόντο. Ήταν πόλη των Μυσίων, αργότερα έγινε εμπορικός σταθμός των Κάρων που κρατούσαν το εμπόριο με τον Εύξεινο Πόντο και κατά τον 8^ο αιώνα π.Χ. περνάει στα χέρια της Μίλητου. Με την ήττα του Κροίσου βασιλιά της Λυδίας το 546 π.Χ. η Κίος υποτάχτηκε στον Πέρση βασιλιά Κύρο τον πρεσβύτερο μαζί με όλες τις ελληνικές πόλεις των παράλιων της Μ. Ασίας. Την ίδια εποχή υποτάχτηκε στους Πέρσες και ο Πόντος, που τότε δεν αποτελούσε ενιαίο κράτος. Στην εξέγερση τον Ιωνικών πόλεων και την ήττα τους το 499 π.Χ. κατά των Περσών είχε λάβει μέρος και η Κίος, την οποία κατέλαβε ο Ιμαίος, γαμπρός του Δαρείου. Διοικητής της Κίου διορίζεται ο Αριοβαρζάνης υφιστάμενος του Φαρνάβαζου, σατράπη της Φρυγίας και Ελλησπόντου με έδρα το Δασκύλιο. Όταν ο Φαρνάβαζος εγκαταλείπει τη σατραπεία για να ανέβει στην αυλή του μεγάλου βασιλιά των Περσών, νυμφεύεται την κόρη του Αρταξέρξη του Μνήμονα, γιου του Δαρείου. Τη θέση του σατράπη της Φρυγίας του Ελλησπόντου πήρε τότε ο Αριοβαρζάνης Α΄ της Κίου και ο γιος του, ο Μιθριδάτης, γίνεται ταυτόχρονα σατράπης του Πόντου το 402 π.Χ. Από αυτή τη δυναστεία προέρχονται και οι βασιλιάδες του Πόντου. Ο Μιθριδάτης, σατράπης του Πόντου είναι στενός φίλος του Κύρου, του νεότερου αδελφού του Αρταξέρξη του Μνήμονα. Στην εκστρατεία του Κύρου εναντίον του αδελφού του, μαζί με τους Μύριους, τον στήριξε και ο Μιθριδάτης. Μετά την ήττα και το θάνατο του Κύρου του νεότερου στα Κούναξα το 401 π.Χ. ο Μιθριδάτης περνάει στο στρατόπεδο του Αρταξέρξη, που προσπαθεί τώρα να εξοντώσει τους Μύριους, αφού παγίδεψε και σκότωσε τον ηγέτη των Ελλήνων. Οι Μύριοι με αρχηγό τον ιστορικό Ξενοφώντα κατόρθωσαν να φτάσουν στον Εύξεινο Πόντο, στις ελληνικές πόλεις και από εκεί να περάσουν στο Αιγαίο. Το 388 π.Χ. ο Μιθριδάτης εκδιώχτηκε από τον ίδιο του τον πατέρα, τον Αριοβαρζάνη Α΄, από τη σατραπεία του Πόντου και μολλαταύτα περνά ο Πόντος για 26 χρόνια στην εξουσία του Αριοβαρζάνη Α΄. Άγνωστο που πήγε ο γιος του ο Μιθριδάτης, που μετά από 26 χρόνια καταγγέλλει τον πατέρα του για συνομωσία κατά του Αρταξέρξη. Όταν καταπνίγηκε το κίνημα αποστασίας των παραθαλάσσιων σατραπειών που είχε λάβει μέρος και ο Αριοβαρζάνης Α΄, ο Μιθριδάτης συνέλαβε και παρέδωσε τον πατέρα του έναντι μεγάλης αμοιβής στον Αρταξέρξη και ο Αριοβαρζάνης καταδικάζεται σε σταυρικό θάνατο 362 π.Χ. Μετά το Μιθριδάτη η σατραπεία του Πόντου περνά στα χέρια του γιου του, στον Αριοβαρζάνη Β΄, ο οποίος την κράτησε ως το 337 π.Χ. Αυτόν με τη σειρά του θα τον διαδεχτεί ο γιος του ονόματι: Μιθριδάτης, ο εμπνευστής του Βασίλειου του Πόντου, που μετά την κατάλυση της περσικής αυτοκρατορίας από τον Μέγα Αλέξανδρο θα ανακηρυχτεί σε Βασιλέα του Πόντου το 334 π.Χ. Αυτός, ο πατέρας του και ο παππούς του είχαν εξελληνιστεί απόλυτα. Όταν ο Αλέξανδρος θα προχωρήσει βαθύτερα στη Μ. Ασία και παρακάμπτοντας όλη τη βόρεια ανατολική Μ. Ασία, κύριος όλης της σατραπείας της Καππαδοκίας έγινε ο Αριαράθης, αδελφός του Ορεφέρνη, ο οποίος διακρίθηκε στην εκστρατεία της Αιγύπτου. Έδρα του: όλο το λεκανοπέδιο του Ίριδος ποταμού και η ποντιακή Καππαδοκία, οχυρωμένος στο αρχαίο φρούριο των Γαζιούρων κοντά στην πόλη Ζήλα. Υπόταξε όλο τον πεδινό και παραθαλάσσιο Πόντο από την Σινώπη έως και την Τραπεζούντα, το οποίο το αναφέρει ο Στράβων ως παλαιόν Βασίλειο. Η εξουσία του στηρίζονταν στη δύναμη 15.000 ιππέων και 30.000 πεζών ντόπιων και μισθοφόρων. Εκπλήσσει ιδιαίτερα ο μεγάλος αριθμός των ιππικών του δυνάμεων, πράγμα ασυνήθιστο για τις στρατιωτικές ανάγκες του αρχαίου κόσμου. Αυτό το βασίλειο επέζησε κοντά στα 12 χρόνια, δηλαδή ως το θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου και λίγο αργότερα, και αυτό επειδή μόνο τότε οι Μακεδόνες βρήκαν χρόνο να γυρίσουν σε αυτές τις ξεχασμένες περιοχές στρέφοντας εναντίον του Αριαράθη. Επικεφαλής των Μακεδόνων ήταν ο Περδίκας. Ο Αριαράθης που ήταν 82 χρονών, παρά τις μεγάλες του δυνάμεις ηττήθηκε σε μια φονικότατη μάχη, πιάστηκε αιχμάλωτος και θανατώθηκε με σταύρωση συν την οικογένειά του. Ο υιοθετημένος γιος του δραπέτευσε και αργότερα ιδρύει το Βασίλειο της Αρμενίας το 301 π.Χ. Το Βασίλειο του Αριαράθη παραδόθηκε στον Ευμένη το 322 π.Χ. όπως είχε αποφασισθεί κατά τη διανομή των σατραπειών. Αυτό το βασίλειο θα γίνει η κατοπινή κληρονομιά του Μιθριδάτη της Κίου, του εμπνευστή της ιδέας της δημιουργίας του Βασιλείου του Πόντου. Ο Πόντος στα χρόνια των Μιθριδατών μπορεί να ήταν ένα κράτος, αλλά δεν αποτελούσε μια εθνότητα. Όλα τα σκαλοπάτια του ανθρωπίνου πολιτισμού από την πρωτόγονη βαρβαρότητα μέχρι τον εκλεπτυσμένο πολιτισμό υπήρχαν στην επικράτειά του. Η ελληνική γλώσσα καθιερώθηκε στο Βασίλειο ως επίσημη γλώσσα επικοινωνίας των πολυάριθμων, άρα και πολύγλωσσων, εθνοτήτων. Η λατρεία του δωδεκάθεου του Ολύμπου κυριαρχούσε παντού σ' όλο τον Πόντο γι' αυτό υψώθηκαν διάφοροι ναοί προς τιμήν τους. Η επίδραση του ελληνικού στοιχείου στους γηγενείς λαούς συνέχιζε να είναι ισχυρή, γεγονός που συνέβαλε πολλαπλός στην κοινωνική και πολιτισμική τους εξέλιξη.