Η περίοδος του βυζαντινού Πόντου αρχίζει από την μονοκρατορία του Μεγάλου Κωνσταντίνου από το 306 έως την ίδρυση της Αυτοκρατορίας των Μεγάλων Κομνηνών το 1204. Κατά την βασιλεία του Ιουστινιανού Α' 527 - 565 ο Πόντος χωρίζεται με την Ιουστινιάνεια νομοθεσία, τις Νεαρές, στην επαρχία Ελενοπόντος, αποτελούμενη από 7 πόλεις και τον Πολεμωνιακό Πόντο με 5 πόλεις. Στο διοικητή κάθε επαρχίας ήταν συγκεντρωμένη όλη η εξουσία για να μπορεί να επιβληθεί ο σεβασμός προς την κρατική εξουσία. Για παράδειγμα, στον Ελενοπόντο ο διοικητής έπρεπε να αντιμετωπίσει τους ληστές που λεηλατούσαν τα ζώα και τις περιουσίες των κατοίκων της υπαίθρου. Στον Πόντο από τον 6ο αι. η ελληνική γλώσσα κυριαρχούσε ως ομιλούμενη και ήταν η μοναδική γραφόμενη γλώσσα. Ο Ηράκλειος χρησιμοποιεί την Τραπεζούντα ως ναυτική και στρατιωτική βάση στον αγώνα του κατά των Περσών την περίοδο 622 – 627.
Ο Πόντος στις αρχές του 9ου αι. χωρίζεται από επαρχίες σε θέματα τις Χαλδίας, Κολώνειας και Αρμενιάκων όπου ο στρατηγός είχε την ανωτέρα εξουσία. Βασικό καθήκον του στρατηγού ήταν η αρχηγία των επαρχιακών στρατευμάτων στους πολέμους εναντίον των Αράβων. Τα τοπικά στρατεύματα στο θέμα Χαλδίας αριθμούσαν 4.000 άνδρες και των Αρμενιάκων 9.000 άνδρες. Το θέμα Χαλδίας είχε μεγάλη στρατηγική σημασία στον αγώνα κατά των Αράβων, ώστε απέκτησαν οι δούκες τις Χαλδίας την αναγνώριση αυτονομίας από τους βυζαντινούς ηγεμόνες. Η Τραπεζούντα αναδεικνύεται ως κέντρο διαμετακομιστικού εμπορίου των μουσουλμανικών πόλεων της Ανατολής, όπου διάφορα προϊόντα μεταφέρονται από τη Μ. Ασία προς τη Βαγδάτη και τη Δαμασκό. Από το λιμάνι της Τραπεζούντας εξάγονται από τον 8ο αι. προϊόντα σε όλα τα ευρωπαϊκά κέντρα.
Σταθμός της πνευματικής ζωής του Πόντου είναι η περίοδος του 9ου έως και του 11ου αι. που αφορά και το ακριτικό έπος και τα ακριτικά τραγούδια.
Η Τραπεζούντα χρησιμοποιείται και πάλι ως βάση των στρατευμάτων του Βασιλείου Β΄ Βουλγαροκτόνου σε πολεμικές συγκρούσεις με τον Γεωργιανό μονάρχη Γεώργιο Α΄ ο οποίος ηττήθηκε το 1022. Η εισβολή των τουρκικών φυλών στη Μ. Ασία ήταν καθοριστική στη μάχη του Μαντζικέρτ, 19-26 Αυγούστου 1071, που σφράγισε την εδραίωσή τους στο νέο χώρο. Ακολουθεί η ίδρυση του Σελτσούκικου σουλτανάτου του Ρούμ, δηλαδή ρωμαϊκά εδάφη στη Νίκαια και μετέπειτα στο Ικόνιο και η ίδρυση του εμιράτου των Ντανισμενιδών με έδρα την ποντιακή Νεοκεσαρεία. Οι δούκες της Χαλδίας αντιστάθηκαν με πείσμα στις επιθέσεις των Σελτζούκων Τούρκων. Σημαντικότερος ο δούκας Θεόδωρος Α' Γαβράς, ο οποίος απέκρουσε με επιτυχία και την εισβολή του Γεωργιανού μονάρχη Δαβίδ Γ', αργότερα πιάστηκε αιχμάλωτος και εκτελέστηκε από τον εμίρη των Τουρκομάνων της θεοδοσιούπολης το 1098. Ο τελευταίος δούκας της Χαλδίας μέχρι την μεγάλη αλλαγή του 1204 ήταν ο Νικηφόρος Παλαιολόγος, που την παρέδωσε στους αδελφούς Αλέξιο και Δαβίδ Κομνηνό.