ΤΑ ΣΤΡΑΒΑ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ
Τα αποτρόπαια εγκλήματα των Νεότουρκων
Οι θυριωδίες και τα αποτρόπαια εγκλήματα των Νεότουρκων αποτυπώθηκαν και στις εκθέσεις ξένων παρατηρητών, που βρέθηκαν εκείνο το διάστημα στην Τουρκία. Ο Αμερικανός ταγματάρχης Γόουελ, που ήταν επικεφαλής της Αμερικανικής Επιτροπής Βοήθειας της Ανατολής, έγραψε στην έκθεσή του:
«…Από τους 30.000 Έλληνες του Πόντου που προοριζόταν για το Χαρπούτ, έφθασαν μόνο 5.000. Οι υπόλοιποι 25.000 δολοφονήθηκαν ή πέθαναν καθ’ οδόν. Ανατολικά του Χαρπούτ είδα πτώματα κατά μήκος των δρόμων να είναι βορά των σκύλων και των λύκων, διότι οι Τούρκοι απαγόρευαν την ταφή τους… όλοι οι δημόσιοι δρόμοι είναι εγκατεσπαρμένοι με πτώματα Ελλήνων πάνω από τα οποία πετούν σμήνη ορνέων…»
Το πογκρόμ κατά των Ελλήνων της ΕΣΣΔ
Τον Δεκέμβριο του 1937 ξεκίνησε η «Ελληνική Επιχείρηση» (Gretseskayia Operatsia) κατά των Ελλήνων της πρώην Σοβιετικής Ενωσης με την υπογραφή του Ιωσήφ Βησσαριόνοβιτς Τζουγκασβίλι, κοινώς Στάλιν. Ηδη είχε εξοντωθεί το σύνολο της εσωκομματικής αντιπολίτευσης. H απόλυτη κυριαρχία της σταλινικής ομάδας στην εξουσία, όπως συμβολικά θα αναδειχθεί με τις Δίκες της Μόσχας του ’36, θα μετατρέψει τη χώρα σε μια ματωμένη φυλακή. Επικεφαλής των δυνάμεων εσωτερικής καταστολής όρισε τον Λαυρέντι Μπέρια, την ομάδα του οποίου η Απόφαση του 20ού Συνεδρίου του ΚΚΣΕ (Κομμουνιστικό Κόμμα Σοβιετικής Ενωσης) περιγράφει ως «εγκληματική σπείρα». Ο ίδιος ο Στάλιν θα πιστεύει ότι διαθέτει το Αλάθητο και θα επιβάλλει μια δικτατορική πολιτική, που πρωτίστως θα στραφεί κατά των κομματικών του συντρόφων. Στην ίδια απόφαση του 20ού Συνεδρίου αναφέρεται ότι: «…εσυκοφαντήθηκαν και άνευ ενοχής εδεινοπάθησαν πολλοί τίμιοι κομμουνιστές και άλλοι εξωκομματικοί Σοβιετικοί πολίτες». Για τον σταλινισμό, ο Γκι Ντεμπόρ στην «Κοινωνία του θεάματος» έγραψε: «Ο σταλινισμός υπήρξε η βασιλεία του τρόμου ακόμα και μέσα στην ίδια τη γραφειοκρατική τάξη. Η τρομοκρατία που θεμελιώνει την εξουσία της τάξης αυτής, πρέπει να πλήξει, επίσης, κι αυτή την ίδια την τάξη γιατί δεν έχει καμιά νομική υπόσταση, που θα μπορούσε να την επεκτείνει και σε καθένα από τα μέλη της… Κάθε γραφειοκράτης είναι απόλυτα εξαρτημένος από μια κεντρική εγγύηση της ιδεολογίας, που αναγνωρίζει ένα δικαίωμα συλλογικής συμμετοχής στη “σοσιαλιστική εξουσία” της όλων των γραφειοκρατών που δεν εξολοθρεύει. Αν όλοι οι γραφειοκράτες αποφασίζουν από κοινού για όλα, η συνοχή της ίδιας τους της τάξης δεν μπορεί παρά να εξασφαλιστεί μόνο διαμέσου της συγκέντρωσης της τρομοκρατικής τους εξουσίας σ’ ένα μόνο πρόσωπο». Τα «τιμωρημένα έθνη»
Μία από τις συνέπειες του σταλινισμού ήταν ο διαχωρισμός των εθνών σε «προοδευτικά» και «αντιδραστικά». Η ομάδα των «αντιδραστικών εθνών» περιελάμβανε τους Ελληνες, τους Κορεάτες, τους Γερμανούς του Βόλγα, τους Τατάρους της Κριμαίας, τους Τσετσένους κ.ά. Ο σταλινισμός θεωρούσε ότι όλοι αυτοί είχαν «μητέρα-πατρίδα» στον καπιταλιστικό κόσμο. Ετσι, ανεξαρτήτως των πολιτικών φρονημάτων, οι πολίτες αντιμετωπίστηκαν μόνο ως έχοντες «αντιδραστική» εθνική καταγωγή. Το 1937-38 οι Ελληνες γίνονται θύματα ενός φοβερού πογκρόμ. Πρώτα, απαγορεύτηκε η λειτουργία των ελληνικών σχολείων, των θεάτρων, των πο
λιτιστικών κέντρων, των εκδοτικών οίκων. Εκλεισαν οι ελληνικές εφημερίδες, οι οποίες ακολουθούσαν σκληρή σταλινική γραμμή. Καταργήθηκαν οι Αυτόνομες Ελληνικές Περιοχές (μία στη Νότια Ρωσία και τρεις στην περιοχή της Μαριούπολης). Oι μεγαλύτερης έκτασης συλλήψεις Ελλήνων έγιναν στην κοιλάδα του Κουμπάν, στη Νότια Ρωσία. Η μυστική αστυνομία συνέλαβε μαζικά τους Ελληνες άνδρες από 16 ετών και άνω. Στην περιοχή αυτή δεν υπήρχε ελληνική οικογένεια που να μην είχε θύματα. Οι επιζώντες θυμούνται έντονα τις σκηνές των συλλήψεων και των πορειών των συλληφθέντων με τη συνοδεία έφιππων αστυνομικών. Οι αρχές γύριζαν από σπίτι σε σπίτι στις ελληνικές κοινότητες και προέβαιναν σε κατάσχεση των πάντων, ελληνικά διαβατήρια, φωτογραφίες και γράμματα από την Ελλάδα. Οι Ελληνες κάτοικοι της περιφέρειας του Κρασνοντάρ, όπου έγιναν οι περισσότερες συλλήψεις, εγκατέλειπαν τα σπίτια τους τρομοκρατημένοι και κατέφευγαν σε σπίτια ντόπιων για να σωθούν. Η κύρια κατηγορία που απαγγέλθηκε στην Ελληνική Περιοχή ήταν ότι οι κάτοικοί της ανήκαν σε παράνομες ελληνικές εθνικιστικές οργανώσεις, που στόχευαν στη διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης και στη δημιουργία ελληνικής δημοκρατίας στη νότια Ρωσία.
Τα κριτήρια των συλλήψεων
Οι καταστάσεις των υποψήφιων συλληφθέντων συντάσσονταν στα κομματικά γραφεία των οργανώσεων των περιοχών. Τα κριτήρια επιλογής σχετίζονταν σε μεγάλο βαθμό με τα προσωπικά αισθήματα των υπεύθυνων κομματικών. Στους καταλόγους περιλαμβάνονταν όσοι στα παλιότερα χρόνια εξασκούσαν κάποιο ελεύθερο επάγγελμα και οι πλέον ευκατάστατοι. Επίσης, ανάμεσα στους πρώτους συλληφθέντες ήταν όσοι εξακολουθούσαν να έχουν την ελληνική υπηκοότητα. Αλλο κριτήριο αποτελούσε και η πιθανή αλληλογραφία με συγγενείς στην Ελλάδα. Το «αδίκημα» της αλληλογραφίας με άτομ
α που ζούσαν σε καπιταλιστική χώρα, οδήγησε πολλούς Ελληνες να απαγορεύσουν στην οικογένειά τους να στέλνει ή να δέχεται γράμματα από την Ελλάδα. Ο αριθμός των προσώπων που θα έπρεπε να περιλαμβάνει η κατάσταση οριζόταν από τις περιφερειακές οργανώσεις. Η συνολική διαδικασία άγγιζε τα όρια του παραλόγου, εφόσον οι κεντρικές υπηρεσίες έδιναν μόνο τον αριθμό αυτών που θα έπρεπε να συλληφθούν. Ο Κοσμάς Τσιμιάνοφ από το χωριό Μερτσάνσκογε του Κρασνοντάρ αναφέρει: «...έπαιρναν ένα τηλεγράφημα που έγραφε: 500 άτομα, δίχως να έχει ονόματα. Ο αριθμός αυτός μοιραζόταν. Εχουμε 20 ραγιόνια, άρα αντιστοιχούν 25 άτομα σε κάθε ραγιόνι. Αλλες φορές ερχόταν τηλεγράφημα για 100 άτομα. Το έστελναν στο σοβιέτ. Εκείνοι με τον αστυνομικό, συνολικά πέντε άτομα, έλεγαν ποιον θα δώσουν, εκείνον, εκείνον, εκείνον! Τους συγγενείς τους δεν τους πείραζαν. Στον κατάλογο δεν έβαζαν γέρους, αλλά μόνο ανθρώπους που μπορούσαν να δουλεύουν». Για όσους τελικά συμπεριλάμβαναν στην κατάσταση, εφεύρισκαν διάφορες κατηγορίες, όπως «έβρισε τον Στάλιν» ή «ανατίναξε ένα γεφύρι» ή «έκανε σαμποτάζ σε εργοστάσιο» ή «συμμετείχε σε εθνικιστική ομάδα» κ.λπ. Τον Αύγουστο του 1938, δίχως να έχει προηγηθεί δημόσια ανακοίνωση, έκλεισαν όλα τα ελληνικά σχολεία. Η διδασκαλία άρχισε να γίνεται κυρίως στη ρωσική γλώσσα, αλλά αρκετές φορές στη γλώσσα της Δημοκρατίας στην οποία ζούσαν. Με τον ίδιο τρόπο, σταμάτησε η έκδοση των ελληνικών εφημερίδων και περιοδικών, ενώ έκλεισαν και οι ελληνικοί εκδοτικοί οίκοι. Τα τυπογραφεία καταστράφηκαν. Χαρακτηριστικός είναι ο τρόπος καταστροφής του εκδοτικού οίκου «Κολεκτιβιστής». Τα τυπογραφικά στοιχεία του πετάχτηκαν στην Αζοφική Θάλασσα συμβολικά, «ώστε να μην ξανατυπωθεί στη Ρωσία ελληνικό βιβλίο». Εκλεισαν επίσης και οι ελληνικές θεατρικές σκηνές. Kαταστράφηκαν σκόπιμα τα περισσότερα στοιχεία της πολιτιστικής δράσης των Ελλήνων. Πολλοί Ελληνες, επίσης, από φόβο, κατέστρεψαν μόνοι τους πολλά στοιχεία, ένα μέρος των οποίων αφορούσε την ίδια τη θεατρική παραγωγή. Αντίστοιχη ήταν και η τύχη των ελληνικών εκκλησιών.
Στον δρόμο για το Γκουλάγκ
Συγκλονιστική είναι η περιγραφή του Παύλου Κερδεμελίδη, πρόσφυγα της Μικρασιατικής Καταστροφής του ’22 από τον Πόντο. Εγκαταστάθηκε στην Κριμαία, απ’ όπου συνελήφθη το 1937 για να περάσει 13 χρόνια της ζωής στα στρατόπεδα συγκέντρωσης της Σιβηρίας. Ο κυρ Παύλος είναι ένας από τους ελάχιστους Ελληνες από τους περίπου 50.000 που στάλθηκαν στα στρατόπεδα κατά την περίοδο των διώξεων 1937-38 που επέζησε και αφηγείται τις δραματικές στιγμές που έζησε: «Μας φόρτωσαν σε ενενήντα βαγόνια, εικοσιπέντε χιλιάδες άτομα, και μας πήγαν χίλια πεντακόσια χιλιόμετρα από το Γκόρκι, στη Σιβηρία. Εκεί ήταν δάση. Μας έβγαλαν, ανοίξαμε δρόμο και φτάσαμε σε μια πεδιάδα. “Εδώ θα μείνετε”, μας είπαν. Μέσα στο δάσος, δίχως σπίτια, δίχως τίποτα. Μέσα στο χιόνι. Ετσι σε έξη μήνες από εικοσιπέντε χιλιάδες έμειναν μόνο εξακόσιοι... Εκεί δουλεύαμε. Κόβαμε ξύλα και τα στοιβάζαμε. Γύρω μας ήταν φαντάροι με αυτόματα. Ολα τα ξύλα σάπισαν εκεί βέβαια. Ηθελαν να μας εξοντώσουν. Οι περισσότεροι πέθαναν. Κανείς δε θα μάθει πόσοι ήταν αυτοί οι άνθρωποι… Πηγαίναμε για δουλειά τέσσερεις-τέσσερεις. Γύρω τα σκυλιά και τα αυτόματα. Ενα βήμα δεξιά, ένα βήμα αριστερά, πυροβολούσαν χωρίς προειδοποίηση…» Στη δεκαετία του ’40, οι διώξεις ολοκληρώνονται με τη βίαιη μεταφορά μεγάλου μέρους του ελληνικού πληθυσμού στην Κεντρική Ασία. Η τελευταία εκτόπιση έλαβε χώρα στις 13 Ιουνίου 1949. Τα σταλινικά στρατεύματα περικύκλωσαν τα ελληνικά χωριά του Καυκάσου και υποχρέωσαν τους κατοίκους τους να τα εκκενώσουν μέσα σε λίγες ώρες. Η υποχρεωτική αυτή εκτόπιση υπήρξε η τελευταία πράξη μιας σειράς βίαιων ενεργειών των σοβιετικών αρχών κατά της ελληνικής μειονότητας, η οποία ανερχόταν σε 450.000 άτομα περίπου. Οι διώξεις αυτές, που αποτελούν μία από τις πλέον άγνωστες σελίδες της νεότερης ελληνικής ιστορίας, ξεκινούν το 1937 και τερματίζονται το 1949.
* Ο κ. Βλάσης Αγτζίδης είναι ιστορικός.Οι αετοί της Τραπεζούντας
Στην περιοχή της αρχαίας Τραπεζούντος εδραιώθηκε το 1204 η τρίτη μεγάλη Βυζαντινή αυτοκρατορία, η αυτοκρατορία της Τραπεζούντος (οι άλλες δύο ήταν της Νικαίας και της Ηπείρου). Η δημιουργία της ακολούθησε την πτώση της Κωνσταντινούπολης στους Φράγκους και πραγματοποιήθηκε από τον Αλέξιο Κομνηνό με τη συνδρομή και Γεωργιανών δυνάμεων. Η αυτοκρατορία αυτή δημιουργήθηκε από τους Κομνηνούς, που αντιτάσσονταν στον οίκο των Αγγέλων και την πρωτεύουσά τους, την Κωνσταντινούπολη. ʼρα, ήταν δημιούργημα των κεντρόφυγων τάσεων από την Κωνσταντινούπολη της παρακμής στην εποχή των Αγγέλων και όχι επακόλουθο της εθνικής αντιστάσεως, που οργανωνόταν μετά το 1204 κατά των Λατίνων.
Οι ένοπλες δυνάμεις των Τραπεζούντιων ήταν λίγες και γι’ αυτό η επιβίωση της αυτοκρατορίας αυτής στηρίχτηκε στη γεωγραφική θέση της και στους διπλωματικούς ελιγμούς των "Μεγάλων Κομνηνών" (όπως ονομάζονταν οι αυτοκράτορες της Τραπεζούντος, όνομα που θυμίζει την αυτοκρατορική τους καταγωγή και τα νόμιμα δικαιώματά τους στο θρόνο της Πόλης) κυρίως μέσω επιγαμιών με τα γειτονικά βασίλεια, πριγκηπάτα και εμιράτα.
Οι προαναφερθείσες πολιτικές κράτησαν τους Οθωμανούς μακριά από την αυτοκρατορία μέχρι το δεύτερο μισό του 15ου αιώνα. Η πρώτη οθωμανική επίθεση αποκρούστηκε το 1442, η δεύτερη εξαγοράστηκε με μεγάλο χρηματικό ποσό το 1456 αλλά το 1461 μετά από πολιορκία 21 ημερών και πολλές σφοδρές μάχες στα τείχη της πόλεως οι Τραπεζούντιοι παραδόθηκαν σε 60.000 ιππείς και 80.000 πεζούς Οθωμανούς υπό την ηγεσία του Μωάμεθ του 2ου του Πορθητού.
Το έμβλημα της αυτοκρατορίας των Μεγάλων Κομνηνών ήταν ο χρυσός μονοκέφαλος αετός σε κόκκινη σημαία. Ο επίσημος αυτοκρατορικός τίτλος των Μεγάλων Κομνηνών ήταν “πιστός βασιλεύς και αυτοκράτωρ πάσης Ανατολής, Ιβήρων και Περατείας”. Ο όρος “πάση Ανατολή” δηλώνει την κυριαρχία των Τραπεζούντιων στα ανατολικά (ασιατικά) βυζαντινά εδάφη. Ο όρος “Ιβήρων” δηλώνει τη συγγένεια και την πατροπαράδοτη φιλία των αυτοκρατορικών οίκων Γεωργίας και Τραπεζούντος. Ο όρος “και Περατείας” τέλος, δηλώνει τις τραπεζούντιες κτήσεις στη χερσόνησο της Κριμαίας. Ο τελευταίος όρος διατηρήθηκε παρά την ισχυρή εχθρική παρουσία Μογγόλων και Γενουατών.
Οι αυτοκράτορες της Τραπεζούντος ήταν οι εξής:
1 Αλέξιος ο 1ος ο Μέγας Κομνηνός (ιδρυτής) 1204-1222
2 Ανδρόνικος ο 1ος ο Γίδων ή Γίδας 1222-1235
3 Ιωάννης ο 1ος ο Αξιούχος 1235-1241
4 Μανουήλ ο 1ος ο Μέγας Κομνηνός 1241-1263
5 Ανδρόνικος ο 2ος 1263-1266
6 Γεώργιος ο 1ος 1266-1280
7 Ιωάννης ο 2ος 1280-1298
8 Αλέξιος ο 2ος ο Μέγας Κομνηνός 1298-1330
9 Ανδρόνικος ο 3ος 1330-1332
10 Μανουήλ ο 2ος 1332
11 Βασίλειος ο 1ος 1332-1340
12 Ειρήνη Παλαιολογίνα 1340-1341
13 ʼννα Κομνηνή 1341-1342
14 Ιωάννης ο 3ος ο Κομνηνός 1342-1344
15 Μιχαήλ ο 1ος 1344-1349
16 ΑΛΕΞΙΟΣ Ο 3ος Ο ΜΕΓΑΣ ΚΟΜΝΗΝΟΣ 1349-1390
17 Μανουήλ ο 3ος ο Κομνηνός 1390-1417
18 Αλέξιος ο 4ος ο Κομνηνός 1417-1446
19 Ιωάννης ο 4ος ο Καλοϊωάννης 1446-1458
20 Δαυίδ ο 1ος ο Κομνηνός (ο τελευταίος αυτοκράτωρ) 1458-1461.
Η εξαίρετη γεωγραφική θέση του κράτους της Τραπεζούντος της εξασφάλιζε μεγάλη οικονομική ανάπτυξη κυρίως μέσω της διενέργειας από εκεί του εμπορίου των Ινδιών και της Ερυθράς Θάλασσας. Έτσι, η Τραπεζούντα έγινε “εμπόριον της οικουμένης απάσης” (Βησσαρίων) και κατέστη “κορυφή και οφθαλμός συμπάσης της Ασίας” (νομοφύλαξ Ευγενικός).
Η επιδίωξη της προστασίας του οικονομικού δυναμικού της χώρας (μέσω της ελεύθερης επικοινωνίας Τραπεζούντος-εσωτερικής Ασίας-νότιας Ρωσίας) και της εδαφικής ακεραιότητός της έφερε τους Μεγάλους Κομνηνούς σε σύγκρουση με τους Σελτζούκους Τούρκους, τους Τουρκομάνους της Μικράς Ασίας (κυρίως τους εμίρηδες της Κασταμονής και της ʼμιδος) και τους Γενουάτες. Η μογγολική κυριαρχία στα μέσα του 13ου αιώνα φαίνεται να λυτρώνει την Τραπεζούντα από το σελτζουκικό κίνδυνο.
Ο Μιχαήλ ο 8ος ο Παλαιολόγος είναι αυτός, που ουσιαστικά δημιουργεί τις συνθήκες για συμμαχία Κωνσταντινούπολης και Τραπεζούντας.
Ο εμφύλιος πόλεμος των μέσων του 14ου αιώνα στην Τραπεζούντα ανάμεσα στους Αμυτζαράντους και στους πιστούς στην Κωνσταντινούπολη Σχολαρίους και η σφαγή των πρώτων συντάραξε την αυτοκρατορία. Πάντως, μετά απ’ αυτήν τη σύγκρουση η Κωνσταντινούπολη παραμένει για την Τραπεζούντα η μητρόπολη Γένους και Εκκλησίας.
Το χαμό της Πόλης το 1453 θα θρηνήσει πικρά ο ποντιακός λαός. Το πένθος του για τη Ρωμανία και την Πόλη θα μείνει ζωντανό στα δημοτικά του τραγούδια, τους “θρήνους”, που περνούν αναλλοίωτοι στους αιώνες. Οι ποντιακοί στίχοι “Η Ρωμανία κι αν πέθανε ανθεί και φέρει κι άλλο” γαλούχησαν μ’ αναστάσιμη ελπίδα σειρά ταπεινωμένων γενιών της Ρωμιοσύνης και του Ελληνισμού.
Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ
Η διοικητική οργάνωση της αυτοκρατορίας της Τραπεζούντος βασιζόταν σε βυζαντινά πρότυπα (υποδιαίρεση σε 7 τομείς) αλλά υπήρχαν και γεωργιανές επιδράσεις (που αποδεικνύονται από τις κεντρόφυγες τάσεις των μεγάλων ποντιακών οικογενειών απέναντι στο θρόνο). Ο καθένας από αυτούς τους τομείς είχε τους δικούς του στρατιώτες. Οι Ελληνο-Λαζοί άρχοντες των συνόρων τα φρουρούσαν με τις δικές τους δυνάμεις αρχικά εθελοντικά και κατόπιν, για ν’ αναγνωριστεί η εξουσία τους από την κεντρική διοίκηση.
Ο στρατός ωστόσο είχε έντονες ανατολικές επιδράσεις, αφού και η πλειοψηφία των στρατιωτών ήταν Τζάννοι.
Οι Μογγόλοι και οι Ασπροπροβατάδες επηρέασαν την καθημερινή ζωή των ανακτόρων και τις διπλωματικές εξελίξεις αλλά δεν επέβαλαν νέες ιδιότυπες μορφές στην κοινωνική οργάνωση.
Αυτή η ιδιότυπη τραπεζουντιανή πραγματικότητα επηρέασε έντονα την οθωμανική οικονομία.
Τέλος, η Μητρόπολις “Τραπεζούντος και πάσης Λαζικής” βασιζόταν στα κωνσταντινουπολιτικά πρότυπα.
ΟΙ ΕΝΟΠΛΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ
Ο στρατός της Τραπεζούντος ήταν μικρός. Αυτό ήταν λογικό, αφού ο πληθυσμός της αυτοκρατορίας ήταν 250.000 και οι κάτοικοι της πόλης της Τραπεζούντος ήταν 4.000 το 1438. Το 13ο αιώνα η αυτοκρατορία μπορούσε να προσφέρει (υποχρεωτικά κατόπιν συνθήκης) στους Σελτζούκους 200 λογχοφόρους ιππείς, ενώ οι περισσότεροι στρατοί του 14ου αιώνα αριθμούσαν μόνο σε εκατοντάδες. Το 1355 η απώλεια 50-400 ανδρών σε μάχη κατά των Τούρκων θεωρήθηκε μεγάλη καταστροφή. Σε μια άλλη αναμέτρηση κοντά στο Μαρμαρά το 1370 ο Αλέξιος ο 3ος ο Μέγας Κομνηνός συνοδευόταν μόνο από 100 ιππείς. Το 1380 ο ίδιος αυτοκράτορας είχε μοιράσει σε 2 μέρη το στρατό του: το 1ο μέρος αποτελείτο από 600 πεζούς και το 2ο από το ιππικό και το υπόλοιπο πεζικό. Ο μεγαλύτερος στρατός των Τραπεζούντιων, που καταγράφηκε το 1366, αποτελείτο από 2.000 ιππείς και πεζούς. Ό,τι όμως οι Τραπεζούντιοι δε διέθεταν σε αριθμούς, είχαν σε ποιότητα και ορμή: μια μουσουλμανική αναφορά του1350 επιβεβαιώνει ότι ήταν “πολεμοχαρείς άνδρες και ατρόμητοι, αν και λιγοστοί και όχι άριστα εξοπλισμένοι, ηρωικοί σαν τρομερά λιοντάρια, που ποτέ δεν αφήνουν τη λεία τους να ξεφύγει”.
Ο στρατός της Τραπεζούντος συμπληρωνόταν και από τις δυνάμεις Τούρκων και Γεωργιανών συμμάχων, πολλοί εκ των οποίων ήταν συγγενείς με την αυτοκρατορική οικογένεια, καθότι είχαν παντρευτεί μέλη της. Μια συμμαχία κατά των Οθωμανών περιελάμβανε (εκτός από τους Τραπεζούντιους) 5.000 Ασπροπροβατάδες, διάφορους Γεωργιανούς ηγεμόνες με 17.000 άνδρες, τον εμίρη της Κιλικίας με 1-2.000 άνδρες, καθώς επίσης και Κιρκασσιανούς και Αλανούς, διάφορους άλλους εμίρηδες και τον εμίρη της Σινώπης και της Κασταμονής με 400 κανόνια, 2.000 πυροβολητές και 10.000 άνδρες με παραδοσιακό τουρκικό εξοπλισμό.
Φαίνεται επίσης ότι στα μέσα του 15ου αιώνα και οι Τραπεζούντιοι διέθεταν πυροβολικό.
Όσον αφορά στον εξοπλισμό του στρατού της Τραπεζούντος, το βαρύ ιππικό μέχρι το 1360 χρησιμοποιούσε τη λόγχη, ενώ από κει και έπειτα καθιερώθηκε ως κύριο όπλο το τόξο (όπως συνέβαινε με το ελαφρύ ιππικό). Το πεζικό τώρα: υπήρχε μια μικρή δύναμη δορυφόρων αλλά η πλειονότητα του πεζικού ήταν τοξότες, ψιλοί και πελταστές. Έτσι λοιπόν μπορούμε να πούμε ότι “ο στρατός της Τραπεζούντος χρησιμοποιούσε τόξα και ξίφη όπως οι τουρκικές δυνάμεις, ενώ χρησιμοποιούσε το ιππικό σαν τους Τούρκους” (Κλάβικος 1404).
Τέλος, αφού η θάλασσα διαδραμάτιζε σημαντικότατο ρόλο, η αυτοκρατορία διατηρούσε μια μόνιμη ναυτική δύναμη (που αναφέρεται για τελευταία φορά το 1437) 2-3 μεγάλων πολεμικών πλοίων με δυνατότητα μεταφοράς 3-600 ανδρών (ενδεικτικό του μικρού μεγέθους του στρατού της αυτοκρατορίας) και είχε τη δυνατότητα ναυπήγησης μερικών μικρότερων πλοιαρίων σε έκτακτες περιστάσεις, π.χ. το 1355 κατεγράφησαν 1 μεγάλο πολεμικό πλοίο και 11 πλοιάρια, το 1372 40 ξυλάρια και το 1379 2 μεγάλα πολεμικά πλοία και 2 βάρκες. Το 1402 ο Ταμερλάνος ζήτησε από το Μανουήλ τον 3ο 20 γαλέρες, για να τις χρησιμοποιήσει κατά των Οθωμανών (που προφανώς δεν ήταν δυνατόν να παραλάβει), αλλά φαίνεται ότι ενισχύθηκε από τους Τραπεζούντιους σε άλλη μάχη του. Οι Βενετοί και οι Γενουάτες, τέλος, αναμείχτηκαν ενεργά στις ναυτικές υποθέσεις της αυτοκρατορίας και έτσι συγκρούστηκαν συχνά με την Τραπεζούντα.
Η ΧΡΥΣΗ ΕΠΟΧΗ
Η χρυσή περίοδος της Τραπεζούντος είναι συνδεδεμένη με τον Αλέξιο τον 3ο , που αποκατέστησε την ειρήνη μετά από δεκαετή εμφύλιο πόλεμο, νίκησε τους Τουρκομάνους, έκτισε μοναστήρια και ευαγείς οίκους και οδήγησε την αυτοκρατορία σε πρωτοφανή άνθηση.
ΟΙ ΜΕΓΑΛΟΙ ΚΟΜΝΗΝΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΤΟΥΡΚΟΙ, ΟΙ ΓΕΝΟΥΑΤΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΒΕΝΕΤΟΙ
Η μοναδική πηγή είναι ουσιαστικά το σύντομο χρονικό του Τραπεζουντίου πρωτοσεβάστου και πρωτονοταρίου Παναρέτου, που έζησε την εποχή του Αλεξίου του 4ου.
Μέχρι τη μάχη του Κέζενταγκ (1243) και τη συντριβή των Σελτζούκων από τους Μογγόλους οι Τραπεζούντιοι αυτοκράτορες αντιμετωπίζουν με σχετική επιτυχία τη σελτζουκική απειλή. Το 1254/8 ο Μανουήλ καταλαμβάνει τη Σινώπη, που μένει στην κυριαρχία των Τραπεζούντιων ως τα 1265/6.
Οι Τουρκομάνοι αρχίζουν ν’ αποτελούν σημαντική απειλή γύρω στα 1280. Λίγο αργότερα εκμεταλλευόμενοι εσωτερικές διαμάχες ερημώνουν την πλούσια Χαλυβία γύρω από την Κερασούντα και λίγο αργότερα καταλαμβάνουν και την ίδια την Κερασούντα. Ο Αλέξιος ο 2ος τους κατανικά, αιχμαλωτίζει τον αρχηγό τους Κουσταγάνη και αναδιοργανώνει την άμυνα της αυτοκρατορίας.
Μετά, εμφανίζονται στο προσκήνιο οι Γενουάτες, που στην αξίωσή τους να απαλλαγούν από τους δασμούς με απειλή να φύγουν από την αυτοκρατορία ο Αλέξιος ο 2ος απαντά με ευχές για κατευόδιο, αφού όμως πληρώσουν τους δασμούς! Όταν οι Γενουάτες αρχίζουν να ετοιμάζονται, για να φύγουν χωρίς να πληρώσουν, ο Αλέξιος ο 2ος στέλνει γεωργιανές δυνάμεις, για να τους συλλάβουν. Οι Γενουάτες τότε βάζουν φωτιά στην κεντρική συνοικία της Τραπεζούντος, αλλά η φωτιά καίει τα εμπορεύματά τους. Σε λίγο ξεσπά ανοικτός πόλεμος Γένουας-Τραπεζούντος. Ο Αλέξιος ο 2ος μαζί με τον εμίρη της Σινώπης επιτίθεται στις γενουατικές εγκαταστάσεις στη Χερσώνα αλλά η κυριαρχία των Γενουατών στη θάλασσα τον αναγκάζει να συνάψει ειρήνη το 1314 και το 1316 αλλά για αντιπερισπασμό το 1319 δίνει προνόμια και στους Βενετούς.
Το 1332 ο Τούρκος εμίρης Παριάμης κάνει την πρώτη απευθείας επίθεση στην Τραπεζούντα αλλά ηττάται.
Το 1340 οι Τούρκοι της ʼμιδος εκμεταλλευόμενοι εμφύλιες συγκρούσεις κάνουν 2 απευθείας επιθέσεις στην Τραπεζούντα, εκ των οποίων η δεύτερη ήταν επιτυχημένη. Τότε κατακάηκε η πόλη και σκοτώθηκαν πολλοί άμαχοι. Εν μέσω των εσωτερικών συγκρούσεων οι Τούρκοι καταλαμβάνουν το 1346 τον ʼγιο Ανδρέα και το Οίναιον και το 1347 αποτυγχάνουν σε επίθεση κατά της Τραπεζούντος.
Οι Γενουάτες φέρονται βάναυσα στον πληθυσμό της Χερσώνος και οι Τραπεζούντιοι αντιδρούν πολιορκώντας τη γενουατική συνοικία και σκοτώνοντας όσους Γενουάτες έπεσαν στα χέρια τους. Το 1348 οι Γενουάτες αντεπιτίθενται, καταλαμβάνουν την Κερασούντα και καταστρέφουν το μικρό τραπεζούντιο στόλο, που στέλνεται, για να τους αντιμετωπίσει. Οι Τραπεζούντιοι αντιδρούν καταστρέφοντας πάλι τη γενουατική συνοικία της Τραπεζούντος. Η αποστολή ισχυρών γενουατικών δυνάμεων αναγκάζει τον αυτοκράτορα Μανουήλ να συνθηκολογήσει και να δώσει πάλι στους Γενουάτες τα προνόμιά τους, ενώ για 7 μήνες οι Τραπεζούντιοι αποδεκατίζονται από λοιμό.
Το 1349 ανεβαίνει στο θρόνο της Τραπεζούντος ο Αλέξιος ο 3ος, που το 1351 νυμφεύεται τη Θεοδώρα Καντακουζηνή, συγγενή του Βυζαντινού αυτοκράτορα. Ο Αλέξιος ο 3ος με μια σειρά από μικρές εκστρατείες αποκαθιστά τη γαλήνη στην αυτοκρατορία. Όταν οι Βενετοί επιτίθενται στο γενουατικό στόλο στο λιμάνι της Τραπεζούντος, ο Αλέξιος ο 3ος τους απομακρύνει δίνοντάς τους προνόμια. Ακόμη, ανανεώνει τις συμμαχίες με τους γειτονικούς Τούρκους εμίρηδες και τους Γεωργιανούς με επιγαμίες και βοηθά στην ανάπτυξη του εμπορίου, των γραμμάτων και των τεχνών. Όταν ο Ταμερλάνος καταλαμβάνει τη Γεωργία, ο Αλέξιος ο 3ος είναι στα τελευταία του.
Το 1390 ο Μανουήλ, ο νέος αυτοκράτωρ, γίνεται φόρου υποτελής στους Μογγόλους.
Το 1396 ανανεώνονται τα προνόμια των Βενετών, καθότι οι Γενουάτες διακόπτουν κάθε οικονομική συναλλαγή με την αυτοκρατορία.
Το 1417 οι Γενουάτες απαιτούν οικονομική αποζημίωση για την καταστροφή των εγκαταστάσεών τους, που την καταβάλλει ο αυτοκράτωρ Αλέξιος ο 4ος.
Μετά την άνοδο του Ιωάννου του 4ου στην εξουσία οι Τουρκομάνοι του Αρταβίλη επιτίθενται. Οι Τραπεζούντιοι υπό την ηγεσία του πανσεβάστου Αλεξάνδρου αντιμετωπίζουν τους Τουρκομάνους στην Κορδύλη προσδοκώντας σε συνδυασμένη επίθεση από ξηρά και θάλασσα. Η θαλασσοταραχή όμως εμποδίζει το στόλο και έτσι οι δυνάμεις ξηράς μένουν μόνες και ηττώνται. Οι Τουρκομάνοι φτάνουν στην Τραπεζούντα, όπου έχει ξεσπάσει πυρκαϊά και της οποίας οι κάτοικοι φεύγουν πανικόβλητοι. Με πολύ μεγάλη δυσκολία ο αυτοκράτωρ και οι υπόλοιποι 50 άνδρες πετυχαίνουν ν’ απομακρύνουν τους Τουρκομάνους. Όταν οι κάτοικοι επιστρέφουν, ο αυτοκράτωρ αποκαλεί τους άρχοντες “γυναικωτούς και ανάνδρους και προδότας της πατρίδος”.
Αν η αντιμετώπιση των ατάκτων Τουρκομάνων ήταν προβληματική, η αντίδραση εναντίον των Οθωμανών κατέστη αδύνατη.
Το 1442 η θαλασσοταραχή εμποδίζει τον οθωμανικό στόλο να καταλάβει την Τραπεζούντα. Η ανανέωση της συνθήκης του Μουράτ και η καταβολή τεραστίου χρηματικού ποσού ετησίως δεν εμποδίζουν το Μωάμεθ το 2ο να διατάξει το 1456 το Χιτήρη να καταλάβει τη μαστιζομένη από λοιμό Τραπεζούντα. Ο αυτοκράτωρ τον απομακρύνει με προσφορά πολλών χρημάτων και αφού ο Χιτήρης παίρνει πολλούς δούλους.
Ο Ιωάννης ο 4ος και ο αδελφός του Δαυίδ κινητοποιούνται: ενώνουν τους διαφόρους Τούρκους εμίρηδες και τους Ασπροπροβατάδες και αποστέλλουν πρέσβεις στον πάπα Πίο το 2ο, στο βασιλιά της Γαλλίας και στο Δούκα της Βουργουνδίας.
Μπροστά στο ενδεχόμενο δραστηριοποιήσεως τέτοιας συμμαχίας ο Μωάμεθ ο 2ος αντιδρά καίρια: το 1461 κινείται κατά των διαφόρων τουρκικών εμιράτων και της Τραπεζούντος με 60.000 ιππείς, 80.000 πεζούς και 300 πλοία. Αφού υποτάσσει τα διάφορα εμιράτα, στέλνει το στόλο στην Τραπεζούντα και κατευθύνει το στρατό προς τους Ασπροπροβατάδες, που συνθηκολογούν.
Ο Δαυίδ, αυτοκράτωρ τώρα, αντέχει χωρίς ενισχύσεις σε σκληρή πολιορκία 21 ημερών. Ο πρωτοβεστιάριος Γεώργιος Αμοιρούτζης αναλαμβάνει τις συνομιλίες συνθηκολόγησης. Ο πορθητής Σουλτάνος έχει σύμφωνα με τη συνθήκη την υποχρέωση να σεβαστεί την ζωή, την τιμή και την περιουσία των παραδοθέντων, να επιτρέψει στους επιθυμούντες να φύγουν από την κατακτημένη πατρίδα τους και να εκχωρήσει στο Δαυίδ και την οικογένειά του ισόβια τα έσοδα των Σερρών.
Ο Δαυίδ αναχωρεί με την οικογένειά του για την περιοχή Στρυμόνος. Όλες οι αρχοντικές οικογένειες (και κυρίως του Αμοιρούτζη, που ο Μωάμεθ τιμά) και πολλοί κάτοικοι μεταφέρονται στην Κωνσταντινούπολη. Η Τραπεζούντα καταστρέφεται και κάτοικοί της εξανδραποδίζονται. Τέλος, 1.500 νέοι αιχμάλωτοι Τραπεζούντιοι εντάσσονται στο σώμα των γενιτσάρων, ενώ άλλοι στο σώμα των σπαχήδων.
Το 1463 ο Δαυίδ συναντά στην Αδριανούπολη, όπου έχει μεταφερθεί αυτός και η οικογένειά του με σουλτανικό βούλευμα, τον έκπτωτο Δεσπότη της Πελοποννήσου, Δημήτριο Παλαιολόγο. Αυτό θεωρείται από το Σουλτάνο συνωμοσία και έτσι ο Δαυίδ, ο ανιψιός του και 7 από τους 8 γιους του εκτελούνται.
Μετά την εκτέλεση ο Μωάμεθ απαγορεύει την ταφή των πτωμάτων, τα οποία όμως θάβει μόνη της -ως άλλη Αντιγόνη- η σύζυγος του Δαυίδ Ειρήνη Παλαιολογίνα, η οποία πεθαίνει λίγο αργότερα από τη θλίψη…
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Σ’ όλη της την ιστορία η αυτοκρατορία της Τραπεζούντος έμεινε πιστή στο πνεύμα-πρότυπο της βυζαντινής αυτοκρατορίας.
Η Τραπεζούντα και η αυτοκρατορία της είναι αναμφισβήτητα κατόρθωμα του ακραίου μικρασιατικού Ελληνισμού, που μπόρεσε να ζήσει και να ευδοκιμήσει, παρά την αντιξοότητα των καιρών, πάνω από δυόμισυ αιώνες στα πλαίσια ενός αυτόνομου κράτους. Κατάφερε να γίνει κρίκος και γέφυρα μεταξύ της Ευρώπης και της Ασίας χωρίς αλλοίωση της πνευματικής ταυτότητος, χωρίς αφανισμό της πολιτιστικής προσωπικότητος και με διατήρηση της βυζαντινής παραδόσεως. Όταν το 1461 τα οθωμανικά στρατεύματα του Μωάμεθ του 2ου του Πορθητού έμπαιναν νικηφόρα στην Τραπεζούντα, τότε και μόνο τότε έκλεινε η ιστορία του ελεύθερου μικρασιατικού Ελληνισμού. Αυτή η κατάκτηση σήμανε με το τέλος της αυτοκρατορίας των Μεγάλων Κομνηνών και το κλείσιμο του κύκλου των αγώνων 416 ετών του Ελληνισμού κατά της τουρκικής λαίλαπας. Η Μικρά Ασία ήταν πλέον τουρκοκρατούμενη!
Η Ευρώπη, η ευρωπαϊκή καθολική Δύση έχανε με την πτώση της Τραπεζούντος το έρεισμά της προς την Ασία. Ο Εύξεινος Πόντος γίνεται τώρα κλειστή μουσουλμανική λίμνη, ο κόσμος του θα ζήσει αιώνες παραγκωνισμένος στο περιθώριο της ιστορίας, ενώ ο Ελληνισμός, πιστός στα πάτρια, θα κρατήσει ζωντανό το δίδαγμα, που άφησε με το μαρτυρικό του θάνατο ο τελευταίος αυτοκράτωρ της Τραπεζούντος Δαυίδ. Κρυφά και ανομολόγητα, θα μεταδώσει από γενιά σε γενιά την Ορθοδοξία και τον ανεκτίμητο θησαυρό της γλώσσας, που με λόγια της τραγούδησε τα ακριτικά κατορθώματα και, σαν ήρθαν ύστερα οι δίσεκτοι χρόνοι, θρήνησε τη μεγάλη τραγωδία του Γένους.
Απομεινάρια της τραπεζουντιανής αυτοκρατορίας οι ελληνόγλωσσοι χριστιανοί και κρυπτοχριστιανοί του Πόντου θα ζήσουν αιώνες την τουρκική κατάκτηση (τουλάχιστον όσοι δεν πήραν το δρόμο προς την Τιφλίδα, προς τη Ρωσία και την απόμακρη χριστιανική Δύση), ώσπου φτωχοί, ανήμποροι, εξόριστοι και αποδιωγμένοι από τις πατρίδες θα βρουν στο 1ο τέταρτο του 20ου αιώνα την ελληνική γη και την ελεύθερη Ορθοδοξία. Πίσω, στην Τραπεζούντα, άφησαν τους ιστορημένους στη μητρόπολη της Αγίας Σοφίας βασιλείς να φυλάνε, βουβοί και απροσκύνητοι, τη μνήμη της τελευταίας αυτοκρατορίας του μεσαιωνικού μικρασιατικού Ελληνισμού…
| US bill on Armenia moves forward | ||
It passed through the House Foreign Affairs Committee by 27 votes to 21 - the first step towards holding a vote in the House of Representatives. Turkish PM Recep Tayyip Erdogan had warned the bill's success would "significantly weaken" relations. President George W Bush had urged US legislators not to pass it. | ||
Προσχέδιο νόμου που αναγνωρίζει τη δολοφονία Αρμενίων ως γενοκτονία επικυρώθηκε από την Αμερικανική Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων της Βουλής των Αντιπροσώπων παρά τις τουρκικές αντιδράσει και προειδοποιήσεις. Ο τούρκος πρωθυπουργός Recep Tayyip Erdogan είχε προειδοποιήσει ότι η προώθηση του προσχέδιου νόμου "θα αποδυνάμωνε σημαντικά " τις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών. Ο Πρόεδρος George W Bush είχε ζητήσει από τους Αμερικανικούς νομοθέτες να απορρίψουν το νομοσχέδιο το οποίο εντέλει υπερψηφίστηκε με ψήφους 27 υπέρ έναντι 21 κατά, ανοίγοντας έτσι τον δρόμο και για την αναγνώριση της γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού.
Η αθλητική Καλαμαριά των ονείρων μας
Του Γιάννη Χατζηιωαννίδη
Ο αθλητισμός αποτελεί μια από τις σημαντικότερες εκφάνσεις του παγκόσμιου ανθρώπινου δυναμικού που ενσωματώνει ισχυρές πολιτισμικές, κοινωνικές και οικονομικές αξίες.
Στοιχεία όπως η ευγενής άμιλλα, η ειρηνική συνύπαρξη των λαών, η διαρκής προσπάθεια και ο αγώνας για ηθική ανέλιξη και επιτυχία αποτελούν την πεμπτουσία της έννοιας του αθλητισμού.
Τα τελευταία χρόνια ο αθλητισμός εξελίσσεται δυναμικά και ως «νέα πρωτοβουλία» σε παγκόσμιο επίπεδο που εισχωρεί δημιουργικά στους τομείς της οικονομικής, της πολιτιστικής ανάπτυξης και της επικοινωνίας.
Κανείς δεν αμφιβάλει πλέον ότι μέρα με την ημέρα ο αθλητισμός αναδεικνύεται σε ένα από τα πλέον γόνιμα πεδία ανάπτυξης νέων επιχειρηματικών πρωτοβουλιών, συμβάλλοντας δραστικά στην καταπολέμηση της ανεργίας των νέων κυρίως ανθρώπων με τη δημιουργία σεβαστού αριθμού θέσεων απασχόλησης.
Ο αθλητισμός είναι διασκέδαση, αλλά και στόχος, χαλάρωση, αλλά και σκληρή δουλειά.
Είναι η αιτία συνάντησης στην πόλη, στην γειτονιά… Ένα από τα σημαντικότερα σημεία επαφής στις μεταξύ μας σχέσεις.
Είναι μια σχέση που λειτουργεί αμφίδρομα. Η χαρά που δίνει σε όλους μας ο αθλητισμός μας εμπνέει συλλογικά, και ως αντανάκλαση ενισχύεις την ατομική και τη συλλογική μας αυτοπεποίθηση.
Σήμερα, στην αρχή του καινούργιου αιώνα ο αθλητισμός αποδεικνύει καθημερινά την μοναδικότητα, το σύγχρονο της φιλοσοφίας του, την υψηλή του στόχευση, που προσβλέπει στην κατάκτηση και προώθηση των πανανθρώπινων εννοιών της ειρήνης, της κοινής προσπάθειας και της αλληλεγγύης…
Ορίζει ως πρότυπα εκείνους που με προσπάθεια, υπομονή, θυσία, αξιοπρέπεια και ήθος , παλεύουν για το υψηλότερο σκαλοπάτι της επιτυχίας.
Ο αθλητισμός πέραν της προσωπικής καταξίωσης ενσαρκώνει και μεταλαμπαδεύει βασικές αξίες της ζωής, όπως την εμπιστοσύνη, τον σεβασμό και την υπευθυνότητα.
Η Καλαμαριά πρέπει επιτέλους να μπει σε μια νέα εποχή αθλητικής ανάπτυξης. Δυστυχώς, εδώ και χρόνια ο τόπος μας απλά και μόνο παρακολουθεί την πορεία των άλλων δήμων που αλματωδώς δημιουργούν σύγχρονες αθλητικές υποδομές και διακρίνονται στην ανανέωση των κοινωνικών και αθλητικών δομών τους προσφέροντας στους δημότες τους αναβαθμισμένη ποιότητα ζωής.
Η Καλαμάρια έχει παραμείνει απλός θεατής στο πεδίο των αθλητικών έργων. Πρέπει επιτέλους να αξιοποιήσει τις τεράστιες δυνατότητες που έχει ως τόπος, αλλά και την τεχνογνωσία ανθρώπων που μπορούν και θέλουν να προσφέρουν.
Είμαστε έτοιμοι να αλλάξουμε την εικόνα του Δήμου μας δημιουργώντας τις προϋποθέσεις και τις αθλητικές υποδομές για ανάπτυξη και αναβαθμισμένη ποιότητα ζωής παντού…. Και κυρίως στις αδικημένες από κάθε πλευρά γειτονιές του Δήμου μας.
Η αναβάθμιση της ποιότητας ζωής, επιτυγχάνεται και μέσω του αθλητισμού.
Είμαστε έτοιμοι να εκπληρώσουμε προσδοκίες ζωής, οι οποίες έμειναν μόνο στον νου των πολιτών του Δήμου μας, καθώς όλες οι Δημοτικές αρχές, στάθηκαν ανήμπορες και ανίκανες να υλοποιήσουν ένα πρόγραμμα αντάξιο των προσδοκιών όλων μας.
Θέλουμε να δώσουμε έμφαση, αξία και σημασία στην πολύπλευρη και μαζική αθλητική ανάπτυξη του Δήμου μας.
Δε χρειαζόμαστε άλλες ταβέρνες και καφετέριες… Η νεολαία μας διψά για μάθηση και άθληση… Ας τη δικαιώσουμε… Ας μετατρέψουμε την Καλαμαριά σε κέντρο μάθησης… Σε κέντρο άθλησης… Οι προϋποθέσεις υπάρχουν… Το όραμα λείπει…
Μπορούμε να διεκδικήσουμε μεγάλες Ευρωπαϊκές και διεθνείς διοργανώσεις…
Μπορούμε να δώσουμε έμφαση στην ανάπτυξη και υποστήριξη του αθλητισμού ατόμων με ειδικές ανάγκες…
Μπορούμε να ενισχύσουμε τον ερασιτεχνισμό, τον μαζικό, τον σχολικό, τον φοιτητικό και εργασιακό αθλητισμό…
Οφείλουμε να διδαχθούμε από τα λάθη του παρελθόντος για να υπογράψουμε το αύριο των παιδιών μας.
Η παράταξη «ΟΛΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΛΑΜΑΡΙΑ», δεσμεύεται για την αθλητική δραστηριότητα και τη υλοποίηση αθλητικών υποδομών σε κάθε γειτονιά. Υποδομές για κάθε δημότη, που θέλει να αθληθεί αλλά δεν μπορεί, μια που δεν υπάρχουν οι υποδομές και οι εγκαταστάσεις.
Δεσμευόμαστε για την υλοποίηση αθλητικών έργων, που θα δώσουν ανάσα στον Δήμο μας.
Δεσμευόμαστε για έργα αθλητικής υποδομής με ιδιαίτερη έμφαση στις ανάγκες της νεολαίας.
Στόχος της παράταξης μας είναι να αναδείξουμε τον αθλητισμό σε πεδίο ποιοτικής ανάπτυξης και σε στρατηγικό πλεονέκτημα του Δήμου Καλαμαριάς.
Θεωρούμε ανεπίτρεπτο ο ευλογημένος τόπος της Καλαμαριάς να αρνείται να δημιουργήσει σύγχρονα ναυταθλητικά έργα για υψηλές διοργανώσεις και διοργανώσεις καλοκαιρινών σπορ, οι οποίες και θα αποτελέσουν πόλο έλξης για τους φιλάθλους της μείζονος Θεσσαλονίκης και κατ’ επέκταση της κεντρικής Μακεδονίας.
Η παράταξη μας δεσμεύεται για την ποιοτική ανάπτυξη του αθλητισμού και των αθλητικών υποδομών στον Δήμο μας.
Θέλουμε ο αθλητισμός να αποτελέσει καθρέφτη του Δήμου μας που είναι σε θέση να ξέρει και να μπορεί να μετατρέψει την παράδοση και τον πολιτισμό σε σύγχρονη υπεραξία, προς όφελος του κοινωνικού συνόλου και του κάθε δημότη ξεχωριστά.
Είμαστε έτοιμοι να υλοποιήσουμε το μεγαλύτερο αθλητικό πρόγραμμα που έγινε ποτέ στον Δήμο μας. Γιατί και θέλουμε και μπορούμε να το κάνουμε.
Σκοπός και προταιρεότητά μας να δημιουργήσουμε ειδικούς χώρους για άθληση μικρών παιδιών, τα οποία θα απασχολούνται δημιουργικά. Παιδιά εργαζόμενων γονέων, που θα μάθουν από τα πρώτα τους βήματα το «ευ αγωνίζεσθε».
Δημιουργία χώρων σε χώρους πάρκων για άθληση, με όργανα γυμναστικής…
Λέμε ναι στον κοινωνικό αθλητισμό με την ευθύνη του Δήμου μας. Από εμάς θα ξεκινήσει το αθλητικό όραμα της νέας εποχής, όπου η άθληση θα παίζει πρωτεύοντα ρόλο.
Δε θα κοιτάξουμε την βιτρίνα, αλλά τι μπορεί να παραχθεί πίσω από αυτήν.
Ο επικεφαλής της παράταξης μας Βασίλης Τριανταφυλλίδης, αλλά και όλοι εμείς που ταχθήκαμε να υπηρετήσουμε τους σκοπούς και το πρόγραμμά της, δεσμευόμαστε να αναδείξουμε την σύγχρονη αθλητική ιδεολογία στον τόπο μας.
Γιατί για όλους εμάς σκοπός δεν είναι ο πρωταθλητισμός, σκοπός είναι ο υγιής ερασιτεχνισμός. ..
Η ενασχόληση με τον αθλητισμό για όλες τις ηλικίες, σε όλες τις γειτονιές.
Είμαστε έτοιμοι να διεκδικήσουμε μεγάλες αθλητικές διοργανώσεις. Ποτέ στο παρελθόν η Καλαμαριά δε διοργάνωσε ένα αθλητικό γεγονός σημαντικής σημασίας. Είμαστε έτοιμοι να το απαιτήσουμε για τον Δήμο μας, για τη νεολαία μας.
Θα κινήσουμε από την αρχή το θέμα των σύγχρονων αθλητικών και ναυταθλητικών εγκαταστάσεων σε συνεργασία με τους συλλόγους, τα σωματεία της Καλαμαριά, τις αρμόδιες ομοσπονδίες και τις υπερκείμενες αθλητικές αρχές.
Δίνουμε βάρος στην υποδομή, στις αθλητικές εγκαταστάσεις.
Θα σχεδιάσουμε από την αρχή τον αθλητικό χάρτη της Καλαμαριάς που όλοι αγαπάμε.
Δεν ήμαστε αφοριστικοί. Χρειαζόμαστε κάθε καλή ιδέα, κάθε πρόθεση.
Απαράβατος όρος; Το μεράκι για τον τόπο μας, το μεράκι της προσφοράς και της δουλειάς.
Θα σταθούμε αρωγοί σε κάθε προσπάθεια αθλητικού συλλόγου του Δήμου μας. Με έργα και ΟΧΙ με λόγια.
Στρατευτείτε μαζί μας για την Καλαμαριά που ονειρευόμαστε όλοι. Κανείς δεν περισσεύει σε εποχές, όπου, οι αλλαγές εναλλάσσονται με ιλιγγιώδη ταχύτητα.
Ελατέ μαζί μας, να δημιουργήσουμε την αθλητική κυψέλη του αύριο.
Ελάτε μαζί μας, να δημιουργήσουμε τον αθλητικό Δήμο των ονείρων μας.
Ελάτε μαζί μας, να αποδείξουμε ότι έχουμε όραμα…
ΝΑ ΑΠΟΔΕΙΞΟΥΜΕ ΟΤΙ ΘΕΛΟΥΜΕ ΚΑΙ ΜΠΟΡΟΥΜΕ…
Σκοτώνεται η γλώσσα μου
.jpg)
Τα τελευταία χρόνια, χάρη στις αλλαγές που έγιναν στις αντιδημοκρατικές νομοθεσίες σχετικά με τα κριτήρια της Ευρωπαϊκής Ένωσης και με όλες τις ευνοϊκές εξελίξεις που αφορούν την ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε., είχαμε αρχίσει να πιστεύουμε ότι η χώρα μας μπήκε πια στο στάδιο του εκδημοκρατισμού, πράγμα που μας έκανε ευτυχείς. Ωστόσο μας βάραινε ένα αίσθημα κρυφού υποσυνείδητου φόβου, ως προς το φαινόμενο ρατσιστικών εκδηλώσεων στην Τουρκία, Δυστυχώς, αυτό το προαίσθημα, αυτός ο ανομολόγητος φόβος, επαληθεύτηκε…
Site: www.ocena.info
Η ποντιακή διάλεκτος στο πέρασμα των χρόνων
Η Ποντιακή διάλεκτος είναι η μοναδική που στις ημέρες μας έχει διασωθεί ως ομιλούμενη αλλά ταυτόχρονα είναι και αντικείμενο μελέτης. Με την ποντιακή διάλεκτο συμβαίνει εδώ και πολλά χρόνια το εξής παράδοξο. Ενώ κάθε διάλεκτος είναι συνδεδεμένη με μια ορισμένη γεωγραφική περιοχή, η ποντιακή διάλεκτος δεν έχει γεωγραφική ένια σήμερα. Αυτό συνέβη μετά το 1922, όταν με την αναταλαγη των πληθυσμών οι Έλληνες του Πόντου ήρθαν στην Ελλάδα και εγκαταστάθηκαν σε όλα σχεδόν τα μέρη της Ελλάδας. Ο κύριος όγκος των Ποντίων προσφύγων εγκαταστάθηκε στην Μακεδονία, αλλά πολλοί έμειναν και στην Αθήνα, τον Πειραιά και την Θεσσαλονίκη. Η ποντιακή είναι μια από τις περισσότερες μελετημένες διαλέκτους. Ο λόγος είναι η αρχαϊκή και μεσαιωνική της μορφή. Η Μικρασιατικοί περιοχή που μιλήθηκε η ποντιακή ήταν πολύ εκτεταμένη. Βρισκόταν στα νότια παράλια του Εύξεινου Πόντου και κατά διαστήματα έφτανε σε αρκετό βάθος της ενδεχώρας. Άρχιζε από τα δυτικά από την αρχαία πόλη Ιωνοπολις και έφτανε ανατολικά μέχρι τη Ριζούντα και την Κολχίδα. Εστία όπου μιλήθηκε η ποντιακή διάλεκτος υπήρξαν στα παράλια η Σινώπη, η Ινέπολη, η Αμισος, τα Κοτυωρα, η Τραπεζούντα, τα Σουρμενα, η Τρίπολη. Η πιο μεγάλη ενδεχωρα οπυ ακούστηκε η ποντιακή διάλεκτος βρισκόταν νότια της Τραπεζούντας με τις περιοχές της Ματσούκας, Σάντας, Γεμουρας, Κρώμνης, Χαλδιας. Οι Πόντιοι των περιοχών αυτών ήταν συντριπτικά οι περισσότεροι από όλους τους Πόντιους και αποτελούσαν τα εννεαδεκατα του ποντιακού ελληνισμού και οι πολυπληθέστεροι από αυτούς ήταν οι κάτοικοι της Χαλδαίας, με πρωτεύουσα την Αργυρούπολη ( Κιμισχανά). Ποντιακά μιλούσαν και σε περιοχές του εσωτερικού της Μίκρας Ασίας όπου υπήρξαν παροικίες από Πόντιους μεταλλωρύχους ( ματεντζηδες), περιοχές βόρεια του Αλυ ποταμού, στο Ικόνιο κοντά στο όρος Ταύρος αλλά και στο Ντιαμπεκρι. Ποντιακά μιλούσαν και συμπαγείς πληθυσμοί στα νότια της Ρωσίας, όπου κατέφυγαν 200 χιλιάδες Πόντιοι κατά τον 16ο αιώνα, αλλά και μετά το 1914, στις παραμεθόριες με την Τουρκία περιοχές του Καυκάσου ( Καρς, Βατούμ), και ακόμη πιο μέσα στην Μαριούπολη και Κρασνοντάρ).
Είναι αξιοσημείωτο, ότι μέχρι σήμερα η ποντιακή διάλεκτος εξακολουθεί να μιλιέται σε τρεις περιοχές στον Πόντο από ελληνόφωνους μουσουλμάνους, οι οποίοι είχαν εξαιρεθεί από την ανταλλαγή των πληθυσμών λόγω του θρησκεύματος τους. Οι τρεις αυτές περιοχές είναι:
1). Η πόλη Τόνια και έξι γειτονικά χωριά.
2). Έξη χωριά στην περιοχή των Σουρμένων
3). Τριάντα χωριά στην κοιλάδα του ποταμού Οφη.
Σήμερα μπορούμε να διαπιστώσουμε στην ποντιακή διάλεκτο τις αρχικές καταβολές των πρώτων Ελλήνων άποικων, των Ιώνων της Μιλήτου από τις αρχές του 8ου αιώνα. Ακολούθησε ο μεσαιωνικός χαρακτήρας που προσέδωσε στην ποντιακή , ο μακραίωνος βυζαντινός βίος. Η ποντιακή διάλεκτος διέσωσε πολλά στοιχεία της αρχαίας Ελληνικής. Μοιραία πάντως αυτή η τελευταία διάλεκτος της Μικρας Ασίας θα εξαφανιστεί. Τα πρώτα χρόνια της άφιξης τους στην Ελλάδα οι πρόσφυγες μιλούσαν την Ποντιακή στους συνοικισμούς που εμενενα. Όταν κατάλαβαν πως δεν θα επιστρέψουν πίσω- όπως αρχικά πίστευαν- κατάλαβαν πως επερεπ να μιλούν την νεοελληνική για να μπορέσουν να συναναστραφούν με τις τοπικές κοινωνίες, οι οποίες αδυνατούσαν να καταλάβουν την ποντιακή διάλεκτο. Όσο πιο διαφορετικό και δύσκολο ήταν το γλωσσικό ιδίωμα των προσφύγων, τόσο πιο ακατανόητο ήταν για τους άλλους και τόσο η ανάγκη να το εγκαταλείψουν, σαν μέσο επικοινωνίας, με τους άλλους, μεγαλύτερη. Δεν πρέπει πάντως να μας διαφεύγει το γεγονός πως οι πρόσφυγες από την Μικρά Ασία, δεν αντιμετωπίστηκαν ευμενώς από τους άλλους Έλληνες στον πρώτο καιρό της εγκατάστασης τους. Η γενική διάθεση απέναντι τους υπήρξε περιπαικτική, και πολλές φορές υβριστική. Οι διάφορες προσωνυμίες που τους αποδόθηκαν ήταν Αουτηδες, Τουρκόσποροι, νεπεν, δείγμα των προβλημάτων που αντιμετώπισαν οι πρόσφυγες κατά την εγκατάσταση τους στην Ελλάδα. Είναι φυσικό όπου οι πρόσφυγες εγκαταστάθηκαν σε συμπαγείς οικισμούς, το μικρασιατικό τους ιδίωμα, διατηρήθηκε περισσότερο χρόνο και με λιγότερες επιδράσεις. Ακόμη και σήμερα οι πρόσφυγες τρίτης γενιάς συνεχίζουν να επικοινωνούν με τους δικούς τους οικείους και συμπατριώτες, στο γλωσσικό ιδίωμα που έφεραν από την πατρίδα τους.
Η ποντιακή διάλεκτος συνεχίζει να ομιλείται από τους ηλικιωμένους Πόντιους αλλά και από τους νεότερους σε περιβάλλον οικογενειακό, φιλικό, και έχει τον χαρακτήρα επιβεβαίωσης πιο πολύ της ταυτότητας της ποντιακής καταγωγής του ομιλητή και εκδήλωσης της επιθυμίας του να διατηρηθεί η ποντιακή λαλιά. Το ίδιο ισχύει και για την Τετάρτη γενιά, σε περιοριστικούς όρους φυσικά. Από τη στιγμή που η ποντιακή διάλεκτος παύει να αποτελεί γλώσσα επικοινωνίας, είναι μοιραίο να αφανίζεται σιγά – σιγά και με το πέρασμα των χρόνων να καταντήσει μουσειακή γλώσσα. Έστω και αν η ποντιακή διάλεκτος είναι η μόνη ελληνική γλωσσική μορφή που μιλήθηκε στο διάστημα, κατά την επικοινωνία της ελληνικής καταγωγής Ρώσου αστροναύτη, με την ποντιόφωνη οικογένεια του στην Θεσσαλονίκη.Αποσύρεται το βιβλίο της ΣΤ' Δημοτικού
Η απόσυρση του βιβλίου Ιστορίας της ΣΤ΄ Δημοτικού φερόταν έως αργά χθες το βράδυ ο πιθανότερος επίλογος ενός μακρόσυρτου σίριαλ, που έφερε να πρωταγωνιστούν στο ίδιο σκηνικό πολέμου, πολιτικοί, επιστήμονες, κοινή γνώμη, και κατά πολλούς ήταν η αιτία «εξοστρακισμού» από τη Βουλή της κ. Μαριέττας Γιαννάκου. Ο νέος υπουργός Παιδείας Ευριπίδης Στυλιανίδης αναμένεται άμεσα να ανακοινώσει την αντικατάσταση του σχολικού εγχειριδίου καθώς οι επ' αυτού εισηγήσεις πυκνώνουν, έχοντας ως επίκεντρο την εξομάλυνση της όλης κατάστασης το ταχύτερον δυνατόν, με μια λύση που θα αφήνει ελάχιστα περιθώρια όξυνσης... Μόλις χθες, και μετά το σχετικό αίτημα του κ. Στυλιανίδη, το αρμόδιο τμήμα του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου συνεδρίασε και απεφάνθη ότι στο «νέο» σχολικό εγχειρίδιο δεν έχουν διορθωθεί από τη συγγραφική ομάδα βασικές παρατηρήσεις της Ακαδημίας Αθηνών, δίνοντας ένα ισχυρότατο επιχείρημα για την απόσυρση του βιβλίου. Ηδη, δάσκαλοι της ΣΤ΄ Δημοτικού διδάσκουν με δική τους πρωτοβουλία το αμέσως προηγούμενο βιβλίο, το οποίο έχει δοκιμασθεί στα σχολεία επί 17 χρόνια, προτού αντικατασταθεί από το επίμαχο. «Είναι πολύ πιθανή η απόσυρση του βιβλίου διότι υπάρχουν έντονες αντιδράσεις», τόνισε ο πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου Παιδείας, Θάνος Βερέμης, αποτυπώνοντας το κλίμα που έχει διαμορφωθεί. Θέμα ημερών, αν όχι... ωρών, θεωρείται η απόσυρση του επίμαχου βιβλίου της Ιστορίας ΣΤ΄ Δημοτικού. Το πολύμηνο -ιστορικοπολιτικό και εκπαιδευτικό- θρίλερ που κράτησε επί σχεδόν ένα εξάμηνο βαίνει προς το τέλος του, καθώς όλοι αναμένουν τη λύση από τον νέο υπουργό Παιδείας κ. Ευρυπίδη Στυλιανίδη. Πληροφορίες αναφέρουν ότι χθες το τμήμα Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου συνεδρίασε επί σχεδόν έξι ώρες ώστε να δώσει απάντηση σε δύο ερωτήματα που έθεσε ο νέος υπουργός Παιδείας κ. Eυριπίδης Στυλιανίδης:
- Κατά πόσον έγιναν οι διορθώσεις με βάση τις παρατηρήσεις της Ακαδημίας Αθηνών;
- Είναι κατάλληλο το νέο βιβλίο για τα σχολεία; Ποια η τελική σας αξιολόγηση;
Το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο ανέφερε ότι ένα μεγάλο μέρος των παρατηρήσεων έγινε, αλλά μερικές απ’ όσες δεν έγιναν κρίνονται σημαντικές. Για το δεύτερο ερώτημα, δεν απάντησε ευθέως, θεωρώντας ότι ένα βιβλίο πρέπει να αξιολογηθεί και στη σχολική πράξη. Το κλίμα υπέρ της απόσυρσης αποτύπωσε ο πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου Παιδείας κ. Θάνος Βερέμης, ο οποίος τόνισε στην «Κ» ότι «οι αντιδράσεις για απόσυρση είναι έντονες», παρατηρώντας ότι «η συζήτηση για το βιβλίο γίνεται σε λάθος βάση». Ειδικότερα, ο κ. Στυλιανίδης θα ανακοινώσει εντός της εβδομάδας την τελική του απόφαση για την απόσυρση του σχολικού βιβλίου, που γράφηκε από συγγραφική ομάδα με επικεφαλής την αναπληρώτρια καθηγήτρια του ΑΠΘ κ. Μαρία Ρεπούση, καθώς οι πιέσεις εντείνονται σε δύο επίπεδα. Τόσο από την πλευρά εκείνων που αντιδρούν στο βιβλίο και ζητούν την απόσυρσή του, όσο και από εκείνους που ζητούν μια ξεκάθαρη, οριστική λύση στο θέμα. Είναι ενδεικτικό ότι για το μάθημα της Ιστορίας Στ΄ Δημοτικού σε κάποια σχολεία χρησιμοποιείται το προηγούμενο σχολικό εγχειρίδιο. «Είναι πολύ πιθανή η απόσυρση διότι υπάρχουν έντονες αντιδράσεις για το βιβλίο» ανέφερε ο κ. Βερέμης στην «Κ». «Νομίζω βέβαια ότι θα πρέπει να αξιοποιήσουμε τη νέα, μετά και τις διορθώσεις, εκδοχή του βιβλίου, η οποία θα αξιολογηθεί στην πράξη. Πιστεύω ότι το σημαντικό ζήτημα είναι πως το μεγαλύτερο μέρος των αντιδράσεων αγγίζει τα στερεότυπα με τα οποία είναι εθισμένοι οι νεοέλληνες και όχι την ουσία των προβλημάτων του βιβλίου» συμπλήρωσε. Με ενδιαφέρον, άλλωστε, αναμένεται η επιχειρηματολογία, η οποία θα χρησιμοποιηθεί από τη νέα ηγεσία του υπουργείου για την απόσυρση του βιβλίου. Και αυτό διότι ο πρωθυπουργός κ. Κώστας Καραμανλής προεκλογικά είχε αναφέρει ότι το διορθωμένο βιβλίο θα σταλεί στα σχολεία και θα αξιολογηθεί από την εκπαιδευτική κοινότητα. Καταγράφονται, βέβαια, δύο ουσιαστικά επιχειρήματα:
- Το βιβλίο έχει αμφισβητηθεί έντονα και άρα δεν μπορεί να παραμείνει στα σχολεία χωρίς κραδασμούς.
- Δεν έγιναν όλες οι διορθώσεις με βάση το πόρισμα της Ακαδημίας Αθηνών.
Μαρτυρία απο Πόντιους στο χωριό Μειντάν
"Τα χαράματα, στις 16 Φεβρουαρίου 1922, ημέρα Τετάρτη, μια εφιαλτική είδηση, ότι οι τσέτες του Τοπάλ Οσμάν έρχονται στο χωριό, έκανε τους κατοίκους να τρομάξουν και ν' αναστατωθούν. Οι άντρες, όσοι βρίσκονταν τη νύχτα στο χωριό, βιάστηκαν να φύγουν στο δάσος... Αλλοι άντρες που είχαν κρυψώνες σε σπίτια σε σπίτια και σε σταύλους, τρύπωσαν σ' αυτές και καμουφλαρίστηκαν έτσι που να μην τους υποπτευθεί κανείς. Τα γυναικόπαιδα και οι γέροι κλείστηκαν στα σπίτια και περίμεναν με καρδιοχτύπι να δούν τι θα γίνει... Δεν πέρασαν παρά λίγα λεπτά κι' οι τσέτες , περισσότεροι από 150 έμπαιναν στο χωριό κραυγάζοντας και πυροβολώντας. Τους ακολουθούσαν τούρκοι χωρικοί από τα γειτονικά χωριά. Αυτούς τους είχαν μυήσει στο εγκληματικό σχέδιο τους και τους κάλεσαν για πλιάτσικο.Μόλις μπήκαν οι συμμορίτες στο χωριό, η ατμόσφαιρα ηλεκτρίστηκε και ο ορίζοντας πήρε τη μορφή θύελλας που ξεσπασε άγρια. Με κραυγές και βρισιές, βροντώντας με τους υποκοπάνους τις πόρτες και τα παράθυρα, καλούσαν όλους να βγουν έξω από τα σπίτια και να μαζευτούν στην πλατεία- αλλοιώς απειλούσαν, θα δώσουν φωτιά στα σπίτια και θα τους κάψουν.Σε λίγο, όλα τα γυναικόπαιδα και οι γέροι, βρίσκονταν τρέμοντας και κλαίγοντας στους δρόμους. Οι συμμορίτες με κραυγές και απειλές υποπτεύθηκαν, από την πρώτη στιγμή, το μεγάλο κακό που περίμενε όλους και δοκίμασαν να φύγουν έξω από το χωριό. Οι τσέτες, πρόβλεψαν ένα τέτοιο ενδεχόμενο και είχαν πιάσει από πριν τα μπογάζια, απ' όπου μπορούσε να φύγει κανείς. Ετσι, μόλις έφτασαν, τρέχοντας, οι κοπέλλες στα μπογάζια, δέχτηκαν, από τσέτες που παραμόνευαν, πυροβολισμούς στο ψαχνό. Μερικές έμειναν στον τόπο σκοτωμένες, ενώ οι άλλες τραυματίστηκαν και γύρισαν πίσω.Οι φόνοι αυτοί αποκάλυψαν για καλά τους εγκληματικούς σκοπούς των συμμοριτών κι' έγιναν το σύνθημα να ξεσπάσει, το τρομοκρατημένο πλήθος των γυναικόπεδων, που είχε ριχτεί στους δρόμους σε ένα βουβό κι' ασυγκράτητο κλάμα και σε σπαραξικάρδιες κραυγές απελπισίας. Τίποτα απ' όλα αυτά δεν στάθηκε ικανό να μαλάξει την σκληρότητα του τεράτων, που είχε διαλέξει ο Τοπάλ Οσμάν για την "πατριωτική" του εκστρατεία. Σκληροί σαν ύαινες, που διψούν για αίμα, και διεστραμμένοι σαδιστές, που γλεντούν με τον πόνο και τα βασανιστήρια των θυμάτων τους, χύμιξαν μανιασμένοι στα γυναικόπαιδα και τους γέρους, κραυγάζοντας, βρίζοντας, χτυπώντας, κλωτσώντας και σπρώχνοντάς τους να μαζευτούν στην πλατεία.Η πυρπόλησηΟι μητέρες αναμαλλιασμένες, κατάχλωμες από το τσουχτερό κρύο και το φόβο, με τα βρέφη στην αγκαλιά και τα νήπια μπερδεμένα στα πόδια τους. Οι κοπέλλες άλλες με τους γέρους γονείς κι' άλλες με γριές ή άρρωστους αγκαλιασμένες, περιμαζεύτηκαν με τον χτηνώδη αυτόν τρόπο, στην πλατεία σαν πρόβατα για τη σφαγή, μέσα σε ένα πανδαιμόνιο από σπαραχτικές κραυγές και θρήνους και κοπετούς. Η πρώτη φάση της απερίγραπτης τραγωδίας του Μπεϊαλάν έκλεισε, έτσι, θριαμβευτικά για τους θλιβερούς ήρωες του νεοτουρκικού εγκλήματος γενοκτονίας.Οταν πια όλα τα γυναικόπαιδα κ' οι γέροι μαζεύτηκαν στην πλατεία, οι τσέτες έβαλαν μπρός την δεύτερη φάση της σατανικής τους επιχείρησης. Διάταξαν να περάσουν όλοι στα δίπατα σπίτια, που βρίσκονταν στην πλατεία και τα είχαν διαλέξει για να ολοκληρώσουν τον εγκληματικό τους σκοπό. Η απροθυμία, που έδειξε το τραγικό αυτό κοπάδι των μελλοθανάτων να υπακούσει στην διαταγή, γιατί ήταν πια ολοφάνερο ότι όλους τους περίμενε ο θάνατος, εξαγρίωσε τους συμμορίτες που βιάζονταν να τελειώσουν γρήγορα την μακάβρια επιχείρηση. Και τότε, σαν λυσασμένα θεριά, ρίχτηκαν στις γυναίκες, τα μωρά και τους γέρους, και με γροθιές, με κοντακιές και κλωτσιές έχωσαν και στρίμωξαν στα δύο σπίτια τα αθώα και άκακα αυτά πλάσματα, που ο αριθμός τους πλησίαζε τις τρεις εκατοντάδες.Κι' όταν, έτσι, ήταν σίγουροι πως δεν έμεινε έξω κανένας, σφάλισαν τις πόρτες, ενώ ο άγριος αλαλαγμός από τα παράθυρα, οι σπαραξικάρδιες κραυγές, το απελπισμένο κλάμα κι' οι βοερές ικεσίες για έλεος και βοήθεια, σχημάτιζαν μια άγριας τραγικότητας μουσική συναυλία, που ξέσκιζε τον ουρανό κι' αντιβούϊζε στα γύρω βουνά και δάση...Και τώρα δεν έμενε παρά η τρίτη και τελική φάση της πατριωτικής... επιχείρησης των θλιβερών ηρώων-συμμοριτών του Τοπάλ Οσμάν. Δεν χρειάστηκαν παρά μια αγκαλιά ξερά χόρτα και μερικά σπασμένα πέταυρα (χαρτόματα) ν' ανάψει η φωτιά. Και σε λίγο τα δύο σπίτια, έγιναν πυροτέχνημα και ζώστηκαν, από μέσα κι' απ' έξω, από πύρινες γλώσσες και μαυροκόκκινο καπνό. Το τί ακολούθησε την ώρα εκείνη δεν περιγράφεται.Οι μητέρες ξετρελλαμένες, έσφιγγαν, αλλαλάζοντας και τσιρίζοντας με όλη τη δύναμη της ψυχής τους, στην αγκαλιά τα μωρά τους, που έκλαιγαν και κράυγαζαν "μάνα, μανίτσα!". Οι κοπέλλες και οι άλλες γυναίκες με τους γέρους γονείς, τα παιδιά και τους αρρώστους, κραύγαζαν και αρπάζονταν μεταξύ τους σαν να ήθελαν να πάρουν και να δώσουν κουράγιο και βοήθεια, καθώς έπαιρναν φωτιά τα μαλλιά και τα ρούχα τους κι' άρχισαν να γλύφουν το κορμί οι φλόγες. Κραυγές, που ξέσκιζαν το λαρύγγι και τ' αυτιά, φωνές μανιακές και κλάμματα βροντερά, άγρια ουρλιαχτά ανθρώπων, που έχασαν από τρόμο και πόνο τα μυαλά τους, χτυπήματα στα στήθη, στον πυρακτωμένο αέρα και στους τοίχους - χαλασμός κόσμου, ένα ζωντανό κομμάτι από την κόλαση στη γη! Αυτή την εφιαλτική εικόνα παρίσταναν, τα πρώτα λεπτά, τα δύο σπίτια που τα είχαν αγκαλιάσει οι φλόγες.Μερικές γυναίκες και κοπέλλες στον πόνο, την φρίκη και την απελπισία τους, δοκίμασαν να ριχτούν από τα παράθυρα, προτιμώντας να σκοτωθούν πέφτοντας κάτω ή με σφαίρες από όπλο, παρά να υποστούν τον φριχτό θάνατο στην φωτιά. Οι τσέτες που απολάμβαναν με κέφι και χαχανητά το μακάβριο θέαμα, έκαναν το χατήρι τους - πυροβόλησαν και τις σκότωσαν.Δεν κράτησε πολλά λεπτά, αυτή η σπαραξικάρδια οχλοβοή, από τους αλαλαγμούς, τις άγριες κραυγές, τα τσουχτερά ξεφωνητά και το ξέφρενο κλάμα. Στην αρχή ο τόνος της οχλοβοής ανέβηκε ψηλά, ως που μπορούν να φτάνουν κραυγές, ξεφωνητά και ξελαρυγγίσματα από τρεις περίπου εκατοντάδες ανθρώπινα στόματα. Γρήγορα όμως ο τόνος άρχισε να πέφτει, ως που μονομιάς κόπηκαν κι' έσβησαν οι φωνές και το κλάμα. Κι' ακούγονταν μονο τα ξύλα, που έτριζαν από τη φωτιά και οι καμμένοι τοίχοι και τα δοκάρια, που έπεφταν με πάταγο πάνω στα κορμιά, που κείτονταν τώρα σωροί κάρβουνα και στάχτη κάτω στο δάπεδο, στα δύο στοιχειωμένα σπίτια το Μπεϊαλάν".
O ΧΑΡΡΥ ΚΛΥΝΝ ΞΕΚΙΝΑΕΙ ΤΙΣ ΧΕΙΜΩΝΙΑΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΑΠΟ ΤΗN ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Η Παναγία Σουμελά στους αιώνες
Η Παναγία Σουμελά είναι ένα μοναστήρι κοντά στην Τραπεζούντα, σύμβολο επί 16 αιώνες του Ποντιακού Ελληνισμού. Σύμφωνα με την παράδοση, το 386 οι Aθηναίοι μοναχοί Bαρνάβας και Σωφρόνιος οδηγήθηκαν στις απάτητες βουνοκορφές του Πόντου μετά από αποκάλυψη της Παναγίας, με σκοπό να ιδρύσουν το μοναχικό της κατάλυμα. Eκεί, σε σπήλαιο της απόκρημνης κατωφέρειας του όρους, σε υψόμετρο 1063 μέτρα, είχε μεταφερθεί από αγγέλους η ιερή εικόνα της Παναγίας της Aθηνιώτισσας, την οποία, πάντα κατά την παράδοση, εικονογράφησε ο Eυαγγελιστής Λουκάς. Oι μοναχοί Bαρνάβας και Σωφρόνιος έκτισαν με τη συμπαράσταση της γειτονικής μονής Bαζελώνα κελί και στη συνέχεια εκκλησία μέσα στη σπηλιά, στην οποία είχε μεταφερθεί θαυματουργικά η εικόνα. Tο σοβαρό πρόβλημα της ύδρευσης του μοναστηριού λύθηκε, επίσης σύμφωνα με την παράδοση, κατά θαυματουργό τρόπο. H ανθρώπινη λογική αδυνατεί να απαντήσει στο θέαμα που βλέπουν και οι σημερινοί ακόμη προσκυνητές, να αναβλύζει αγιασματικό νερό μέσα από ένα γρανιτώδη βράχο. Oι θεραπευτικές του ιδιότητες έκαναν πασίγνωστο το μοναστήρι όχι μόνο στους χριστιανούς, αλλά και στους μουσουλμάνους που ακόμη συνεχίζουν να το επισκέπτονται και να ζητούν τη χάρη της Παναγίας. Kοντά στο σπήλαιο κτίστηκε το 1860 ένας πανοραμικός τετραώροφος ξενώνας 72 δωματίων και άλλοι λειτουργικοί χώροι για τις ανάγκες των προσκυνητών, καθώς και βιβλιοθήκη. Γύρω από τη μονή ανοικοδομήθηκαν μικροί ναοί αφιερωμένοι σε διάφορους αγίους. Oι ιδρυτές του μοναστηριού συνέχισαν τη δράση τους και έξω από τον προσκηνυματικό χώρο. Σε απόσταση 12 χιλιομέτρων από τη μονή, απέναντι από το χωριό Σκαλίτα, έχτισαν το ναό του Aγίου Kωνσταντίνου και Eλένης και σε απόσταση δύο χιλιομέτρων το παρεκκλήσι της Αγίας Βαρβάρας, στο οποίο οι μοναχοί το 1922 έκρυψαν την εικόνα της Mεγαλόχαρης, τον σταυρό του αυτοκράτορα Mανουήλ Γ΄ του Kομνηνού και το χειρόγραφο Eυαγγέλιο του Oσίου Xριστοφόρου. H μονή κατά καιρούς υπέφερε από τις επιδρομές των αλλόπιστων και των κλεπτών, εξ αιτίας της φήμης και του πλούτου που απέκτησε. Mερικά περιστατικά συνδέονται και με θαυματουργικές επεμβάσεις της Παναγίας για τη σωτηρία του μοναστηριού. Σε κάποια από αυτές τις επιδρομές λεηλατήθηκε από ληστές και, σύμφωνα πάντα με την παράδοση, καταστράφηκε, για να ανασυσταθεί από τον Tραπεζούντιο Όσιο Xριστόφορο το 644. Tη μονή προίκισαν με μεγάλη περιουσία και πολλά προνόμια, κτήματα, αναθήματα και κειμήλια οι αυτοκράτορες του Bυζαντίου και αργότερα κυρίως οι αυτοκράτορες της Tραπεζούντας Iωάννης B΄ Kομνηνός (1285-1293), Aλέξιος B΄ Kομνηνός (1293-1330), Bασίλειος Α΄ Kομνηνός (1332-1340). Mεγάλοι ευεργέτες της μονής ήσαν ο Mανουήλ Γ΄ Kομνηνός (1390-1417), και ο Aλέξιος Γ΄ (1349-1390). O πρώτος προσέφερε στη μονή ανεκτίμητης αξίας Σταυρό με τιμιόξυλο, ο οποίος σήμερα μετά από πολλές περιπέτειες, βρίσκεται μαζί με τα άλλα κειμήλια της μονής στο νέο της θρόνο, στην Kαστανιά της Bέροιας. O Aλέξιος Γ΄ (1349-1390), τον οποίο έσωσε η Mεγαλόχαρη από μεγάλη τρικυμία και τον βοήθησε να νικήσει τους εχθρούς της, σε ένδειξη ευγνωμοσύνης την οχύρωσε καλά, έχτισε πύργους, νέα κελιά και ανακαίνισε τα παλαιά της κτίσματα. Tης χάρισε 48 χωριά και εγκατέστησε 40 μόνιμους φρουρούς για την ασφάλειά της. Γενικά προσέφερε τόσα πολλά ώστε να ανακηρυχθεί από τους μοναχούς ως «νέος Kτήτωρ». Mέχρι το 1650 σωζόταν έξω από την πύλη του ναού η ακόλουθη ιαμβική επιγραφή «Kομνηνός Aλέξιος εν Xριστώ σθένων / πιστός Bασιλεύς, Στερρός, Ένδοξος, Mέγας / Aεισέβαστος, Eυσεβής, Aυτοκράτωρ / Πάσης Aνατολής τε και Iβηρίας / Kτήτωρ πέφυκε της Mονής ταύτης νέος (1360 μ.X.) INΔ IΓ΄». Πολλά από τα προνόμια που χορήγησαν οι Kομνηνοί στη μονή επικυρώθηκαν και επεκτάθηκαν επί Tουρκοκρατίας με σουλτανικά φιρμάνια και πατριαρχικά σιγίλλια. Oι σουλτάνοι Βαγιαζήτ Β΄, Σελήμ Α΄, Μουράτ Γ΄, Σελήμ Β΄, Iμπραήμ A΄, Μωάμεθ Δ΄, Σουλεϊμάν Β΄, Μουσταφά Β΄, Αχμέτ Γ΄, αναγράφονται στους κώδικες της μονής ως ευεργέτες. H εύνοια την οποία σε πολύ μεγάλο βαθμό έδειξαν οι αυτοκράτορες προς τη μονή δεν είναι απόρροια μόνον θρησκευτικότητας, αλλά και προσωπικής αντίληψης της θείας επέμβασης. Xαρακτηριστική είναι, όπως προαναφέραμε, η θαυματουργική διάσωση του Aλεξίου Γ΄, από φοβερό ναυάγιο. Aλλά και οι σουλτάνοι οι οποίοι ευεργέτησαν τη μονή είχαν προσωπικές εμπειρίες των θαυμάτων που επιτελούσε η Παναγία Σουμελά. Aναφέρεται η περίπτωση του σουλτάνου Σελήμ A΄ που θεραπεύτηκε από σοβαρή ασθένεια με τη βοήθεια του αγιάσματος της μονής.
Πολύτιμα έγγραφα και πολλά αρχαία χειρόγραφα φυλάγονταν στη βιβλιοθήκη του μοναστηριού, μέχρι τον ξεριζωμό. Mέσα στη βιβλιοθήκη της μονής βρήκε το 1868 ο ερευνητής Σάββας Iωαννίδης το πρώτο ελληνικό χειρόγραφο του Διγενή Aκρίτα. Tα μοναστήρια του Πόντου υπέφεραν από τη βάρβαρη και ασεβή συμπεριφορά των Nεότουρκων και των Kεμαλικών, οι οποίοι φανάτιζαν τις άγριες και ληστρικές μουσουλμανικές ομάδες. Πολλές φορές έπεσαν θύματα ληστειών και καταστροφών. Tο 1922 οι Tούρκοι κατέστρεψαν ολοσχερώς το μοναστήρι. Aφού πρώτα λήστεψαν όλα τα πολύτιμα αντικείμενα που υπήρχαν μέσα στη μονή, μετά έβαλαν φωτιά, για να σβήσουν τα ίχνη των εγκλημάτων τους ή για να ικανοποιήσουν το μίσος τους εναντίον των Eλλήνων. Oι μοναχοί πριν την αναγκαστική έξοδο το 1923 έκρυψαν μέσα στο παρεκκλήσι της Aγίας Bαρβάρας την εικόνα της Παναγίας, το ευαγγέλιο του Oσίου Xριστοφόρου και τον σταυρό του αυτοκράτορα της Tραπεζούντας Mανουήλ Kομνηνού. Mε ενέργειες του πρωθυπουργού της Eλλάδας Eλευθερίου Bενιζέλου, το 1930, όταν στα πλαίσια της προωθούμενης τότε ελληνοτουρκικής φιλίας ο Tούρκος πρωθυπουργός Iσμέτ Iνονού επισκέφτηκε την Aθήνα, δέχτηκε μια αντιπροσωπεία να πάει στον Πόντο και να παραλάβει τα σύμβολα της ορθοδοξίας και του ελληνισμού. Tο 1930 ζούσαν μόνο δύο καλόγεροι του πανάρχαιου ιστορικού μοναστηριού. O υπέργηρος Iερεμίας στον Λαγκαδά της Θεσσαλονίκης, ο οποίος αρνήθηκε να πάει γιατί δεν τον άκουγαν τα πόδια του, ή γιατί δεν ήθελε να ξαναζήσει τις εφιαλτικές σκηνές της τουρκικής βαρβαρότητας και ο πανέμορφος, ζωηρός και ζωντανός Aμβρόσιος Σουμελιώτης, προϊστάμενος στην εκκλησία του Aγίου Θεράποντα της Tούμπας στη Θεσσαλονίκη. Aπό τον μοναχό Iερεμία έμαθε ο Aμβρόσιος την κρύπτη των ανεκτίμητων κειμηλίων. Στις 14 Oκτωβρίου έφυγε ο Aμβρόσιος, εφοδιασμένος με ένα κολακευτικό συστατικό έγγραφο της τουρκικής πρεσβείας για την Kωνσταντινούπολη και από εκεί για την Tραπεζούντα, με προορισμό την Παναγία Σουμελά. Λίγες μέρες αργότερα επέστρεφε στην Aθήνα όχι μόνο με τα σύμβολά μας, αλλά και με τον Πόντο, όπως είχε γράψει τότε ο υπουργός Προνοίας της κυβέρνησης του Eλευθερίου Bενιζέλου Λεωνίδας Iασωνίδης: «Eν Eλλάδι υπήρχαν οι Πόντιοι, αλλά δεν υπήρχεν ο Πόντος. Mε την εικόνα της Παναγίας Σουμελά ήλθε και ο Πόντος». H εικόνα φιλοξενήθηκε για 20 χρόνια στο Bυζαντινό Mουσείο της Aθήνας. Πρώτος ο Λεωνίδας Iασωνίδης πρότεινε το 1931 τον επανενθρονισμό της Παναγίας Σουμελά σε κάποια περιοχή της Eλλάδας. Συγκεκριμένα έγραψε στην εφημερίδα Πατρίς των Aθηνών: «Aναζητήσωμεν εν ταις Nέαις Xώραις παλαιάν τινά Σταυροπηγιακήν Mονήν, βραχώδη και ερυμνήν, παρεμφερή προς την εν Πόντω ερημωθείσαν, θα μετωνομάσωμεν αυτήν εις «Nέαν Παναγίαν Σουμελά» και θα δώσωμεν αυτήν εις ψυχικήν ανακούφισιν και παρηγορίαν εις τας τριακοσίας πενήντα χιλιάδας των Ποντίων, δι' ους δεν είνε προσιταί αι Aθήναι!. Kαι θα δίδεται ούτω και πάλιν η ευκαιρία εις τον γενναιόψυχον τούτον Λαόν να συγκροτή τας πανηγύρεις και να συνεχίζη τας τελετάς και να εμφανίζη τας αλησμονήτους εκείνας κοσμοσυρροάς κατά τας επετείους της Παρθένου εορτάς, ασπαζόμενος την εικόνα των δεκαπέντε Ποντιακών αιώνων, αισθανόμενος τα παλαιά της συγκινήσεως ρίγη, αναβαπτιζόμενος εις την προς την πατρίδα πίστιν και τραγουδών εν συνοδεία της Ποντιακής λύρας το αλησμόνητο τραγούδι:
Eμέν Kρωμναίτε λένε με
Kανέναν κι φογούμαι.
Ση Σουμελάς την Παναγιάν
θα πάγω στεφανούμαι!»
Πράγματι, το 1951 ο Kρωμναίος οραματιστής και κτήτωρ Φίλων Kτενίδης έκανε πράξη την επιθυμία όλων των Ποντίων, με τη θεμελίωση της Νέας Παναγίας Σουμελά στην Καστανιά της Βέροιας.